ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବାସ୍ତବିକ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା ସର୍ବମାନ୍ୟ ନୁହେଁ । ଦୁଇ ପକ୍ଷ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାହାର ସୀମା କେଉଁଠି ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି କେଉଁଠି ସରୁଛି,ତାକୁ ନେଇ ସହମତ ନୁହନ୍ତି । ୧୯୬୨ ଯୁଦ୍ଧ ପରଠାରୁ ଦୁଇ ଦେଶଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନାମୁଳକ ସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ କେବେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇ ଦେଶର ସୈନିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଳିଗୋଳା ବିନିମୟ ହୋଇନାହିଁ । ସୋମବାର ସଂଘର୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ଗୁଳି ମାଡ ହୋଇନଥିଲା । ଉଭୟ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହାତାହାତି ହୋଇଥିଲା । ତେବେ ଏଇଠି ପ୍ରଶ୍ନ ହୁଏ ଯେ, ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ ଗୁଳିବିନିମୟ ନିତିଦିନିଆ ଘଟଣା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଚୀନ-ଭାରତ ଏଲଏସିରେ କାହିଁକି ଏମିତି ହୁଏନା? ଉତ୍ତର ହେଉଛି ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଚୁକ୍ତି । ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରସିଂହ ରାଓ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତରେ ଯାଇଥିବା ବେଳେ ଉଭୟ ଦେଶ ଯେଉଁ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲେ ,ତାହାର ଭୂମିକା କ’ଣ ?
ବାସ୍ତବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା ବା ଏଲଏସିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୩ ହଜାର ୪୮୮ ବୋଲି ଭାରତ କୁହେ । କିନ୍ତୁ ଚୀନ୍ ଏହାକୁ ୨୦୦୦ କିଲୋମିଟର ବୋଲି କୁହେ । ୧୯୯୧ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଲି ପେଙ୍ଗ୍ ଭାରତ ଗସ୍ତରେ ଆସିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ପିଭି ନରସିଂହ ରାଓ । ଲି ଓ ରାଓଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେତେବେଳେ ଏଲଏସିରେ ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା ।
ଏହାପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରସିଂହା ରାଓ ୧୯୯୩ରେ ଚୀନ ଗସ୍ତରେ ଯାଇଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଦୁଇ ଦେଶ ଏଲଏସିରେ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ୯ ବିଷୟ ଉପରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ସହମତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ମଧ୍ୟରୁ ୮ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ଉଭୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ମାନିଥିଲେ ।
ଏହି ଚୁକ୍ତିର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଥିଲା ଯେ, ସୀମା ବିବାଦର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ହେବ । ଦୁଇ ପକ୍ଷ ପରସ୍ପର ବିରୋଧରେ ବଳପ୍ରୟୋଗ କରିବେ ନାହିଁ କି କରିବାର ଧମକ ଦେବେ ନାହିଁ । ଦୁଇ ଦେଶର ସେନାର ଗତିବିଧି ବାସ୍ତବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖାଠାରୁ ଆଗକୁ ବଢିବ ନାହିଁ । ଯଦି ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷର ସୈନିକ ବାସ୍ତବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ତେବେ ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ସୈନିକ ତାଙ୍କୁ ସଂକେତ ଦେଇ ସେଠାରୁ ଚାଲିଯିବାକୁ କହିବେ ।
ଦୁଇ ଦେଶଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବନ୍ଧ ପାଇଁ ବାସ୍ତବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା ଉପରେ ସବୁ ପକ୍ଷ କମ ସୈନିକ ମୁତ୍ତୟନ କରିବେ । ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖାରେ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା,ସଂଖ୍ୟା ବଢାଇବା ବିଷୟକୁ ନେଇ ଦୁଇ ଦେଶ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବେ ।
କୌଣସି ପକ୍ଷ ଯଦି ଏଲଏସି ଯୁଦ୍ଧ ଅଭ୍ୟାଷ କରିବ ତେବେ ସେହି ଦେଶ ଅନ୍ୟଦେଶକୁ ଏହାର ସୂଚନା ଦେବ । ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱାସର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏଲଏସିରେ ଯେମିତି ଉଭୟ ପକ୍ଷ ବାୟୁସୀମାକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଅନ୍ତି ସେଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଚୁକ୍ତିରେ ନୀତି ନିର୍ଧାରିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଦୁଇ ଦେଶର ବାୟୁସେନା ଏଲଏସି ଅତିକ୍ରମ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଚୁକ୍ତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ବାସ୍ତବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖରେ ସ୍ଥିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାୟୁସେନା ଅଭ୍ୟାଶ ଉପରେ ସମ୍ଭାବିତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲାଗୁ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ଦେଶ ବିଚାର କରିବେ ।
୧୯୯୩ ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ସୀମା ସମ୍ପର୍କିତ ମାମଲା ଉପରେ ଦୁଇ ଦେଶ ତରଫରୁ ଗୋଟିଏ ଜଏଣ୍ଟ୍ ୱାର୍କିଂ ଗ୍ରୁପ୍ ବନାଯିବ । ଯେଉଁଥିରେ କୂଟନୀତିଜ୍ଞ ଓ ସେନା ବିଶେଷଜ୍ଞ ରହିବେ । ଉଭୟ ପକ୍ଷ ପରସ୍ପର ସହ ପରାମର୍ଶ କରି ଏହି ଗ୍ରୁପ୍ ଗଠନ କରିବେ ।
