ଦେଶରେ ରହିଛି କେତୋଟି ‘ଆଖଡ଼ା’, କାହିଁକି ସନ୍ଥ ଚଳାଇଥିଲେ ଆଖଡ଼ାଶାଳ ?

ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ: ଆପଣ ‘ଆଖଡ଼ା’ ଶବ୍ଦ ଶୁଣିଥିବେ  । ଗାଁ ମାନଙ୍କରେ ସେବେ ଆଖଡ଼ା ଶାଳ ଦେଖିଥିବେ ।  ଏହି ଶବ୍ଦ ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ମଲ୍ଲ ଯୋଦ୍ଧା, କୁସ୍ତି ଯୋଦ୍ଧା ଅର୍ଥାତ ପେହଲବାନ କଥା ମନକୁ ଆପେ ଚାଲିଆସେ  । କିନ୍ତୁ କେବେ ବାବା ମାନଙ୍କର ଆଖଡ଼ା ଥିବା କଥା ଶୁଣିଛନ୍ତି କି ? ହଁ ସାଧି ସନ୍ଥଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଆଖଡ଼ା ରହିଛି  । କାରଣ କୁମ୍ଭରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚତା ପାଇଁ ଲାଗି ରହେ କଳହ, ଶୀର୍ଷ ହେବା ପାଇଁ ବିବାଦ ବି ସଂଘର୍ଷର ରୂପ ଧାରଣ କରେ  । ଆଉ ଏଇଥି ପାଇଁ ହିଁ ଏମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାନ୍ତି  ।

ହାତୀ-ହତିଆର, ଘଣ୍ଟ-ଘଣ୍ଟା, ସାଜ-ସଜ୍ଜା, ନାଗା-ଆଖଡ଼ାର ପ୍ରଦର୍ଶନ  । ଏମିତିକି ହାତରେ ମାରଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ବନ୍ଧୁକ ଧରି ପ୍ରଦର୍ଶନ ହୋଇଥାଏ  । ଏକପ୍ରକାର ବାବା ମାନଙ୍କର ଏହି ଆଖଡ଼ାକୁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ମଠ କୁହାଯାଇଥାଏ  । ଆରମ୍ଭରୁ କେବଳ ଭାରତରେ ୪ଟି ଆଖଡା ଥିବା ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି  । କିନ୍ତୁ ବୈଚାରିକ ମତଭେଦ ଯୋଗୁଁ ଏହି ଆଖଡ଼ା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାଗ ଭାଗ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା  । ୪ରୁ ୧୩ରେ ପହଁଚିଲା । ଅର୍ଥାତ ଏବେ ଭାରତରେ ରହିଛି ୧୩ଟି ପ୍ରମୁଖ ଆଖଡ଼ା  ।  ଏବଂ ଏହି ଆଖଡ଼ା ମାନ ନିଜ ନିଜର ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ଶିଷ୍ୟ ଆପଣାଇବା ସହ ଉତ୍ପାଧି ବାଣ୍ଟି ଚାଲିଲେ  । ଆଉ ଏଇଠୁ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ବାବାଙ୍କ ବରାବର ରାଜନୀତି   ।

ତେବେ ଯଦି ଇତିହାସ ପୂଷ୍ଠାକୁ ଓଲଟାଇବେ, ଏକଥା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଯେ ଶତାଦ୍ଦୀ ଶତାଦ୍ଦୀ ପୂର୍ବରୁ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆଖଡ଼ାର ଉତ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ  । ସେହି ସମୟରେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କରାଯାଉଥିଲା  । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ  । ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଆଖଡାରେ ଶିଶ୍ୟ ମାନଙ୍କୁ ଶାସ୍ତ୍ର ସହ ଶତ୍ସ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିଲେ  । କିନ୍ତୁ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଯେ ଆଖଡ଼ାର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏନେଇ କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ଇତିହାସ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ  । କାରଣ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ ଅଷ୍ଟମ କିମ୍ବା ନବମ ଶତାଦ୍ଦୀରୁ  । ତେଣୁ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଯେ ଆଖ଼ଡା ଶାଳ ମାନ ନଥିବ ଏନେଇ ବିଶେଷ ତଥ୍ୟ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ନାହିଁ  ।

ସେପଟେ ୧୩ଟି ପ୍ରମୁଖ ଆଖଡ଼ା ଯଥାକ୍ରମେ ଆବାହନ ଆଖଡ଼ା, ଅଟଳ ଆଖଡ଼ା, ମହାନିର୍ମାଣୀ ଆଖଡ଼ା. ଆନନ୍ଦ ଆଖଡ଼ା, ନିର୍ମାହି ଆଖଡ଼ା, ଦଶନାମୀ ଆଖଡ଼ା, ନିରଞ୍ଜରୀ ଏବଂ ଜୁନା ଆଖଡ଼ାର ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଇତିହାସ ରହିଛି  । ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପରମ୍ପରା ଏବଂ ନିଜସ୍ୱ ନିତୀ, ନିୟମ, ବିଧି – ବିଧାନ ରହିଛି  । କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ଆଖଡ଼ାକୁ ନେଇ ତିନୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି  । ପ୍ରଥମରେ ରହିଛି ଶୈବ ଆଖଡ଼ା- ଅର୍ଥାତ ଯେଉଁମାନେ ମହାଦେବ ଶିବଙ୍କ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ  । ଦ୍ୱିତୀୟରେ ରହିଛି- ବୌଷ୍ଣବ ଆଖଡ଼ା,  ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା ଅର୍ଚ୍ଚନା କରୁଥିବା ସାଧି ସନ୍ଥ ଗଣ ଏହି ଆଖଡ଼ାରେ ସାମିଲ ହୋଇଥାନ୍ତି  । ସେହିପରି ତୃତୀୟରେ ଅର୍ଥାତ ଅନ୍ତିମ ଆଖଡ଼ାକୁ କୁହାଯାଏ ସଂପ୍ରଦାୟ ଉଦାସୀନ ପନ୍ଥ  । ଉଦାସୀନ ପନ୍ଥକୁ ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ସାଧୁ ମାନେ ଗୁରୁ ନାନକଙ୍କ ବାଣୀରେ ପ୍ରେରିତ ହୋଇଥାନ୍ତି  । ପଞ୍ଚତତ୍ୱ ଯଥା ଅଗ୍ନି, ବାୟୁ, ଆକାଶ, ଧରିତ୍ରୀ ଏବଂ ଆକାଶକୁ ଉପାସନା କରିଥାନ୍ତି  ।