ଧରାଳିରେ ପ୍ରକୃତିର ତାଣ୍ଡବ : ପୁଣି ପୋତି ହୋଇଗଲା ୮୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଖୋଳାଯାଇଥିବା ମନ୍ଦିର

ଉତ୍ତରକାଶୀ : ଧରାଳିରେ ଘଟିଥିବା ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଥରାଇ ଦେଇଛି। ଖୀରଗଙ୍ଗାରୁ ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ତଳେ ଚାପି ହୋଇ ୫ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି। ୧୦୦ ଜଣ ଏବେ ବି ନିଖୋଜ ଅଛନ୍ତି। ଉଦ୍ଧାର ଦଳ ଦ୍ୱାରା ୧୩୦ ଜଣଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନକୁ ନିଆଯାଇଛି। ଘର, ହୋଟେଲ ଏବଂ ଦୋକାନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଏକ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ ଧ୍ୱଂସାବଶେଷ ତଳେ ଚାପି ହୋଇ ରହିଛି। ଏହି ଐତିହାସିକ ମନ୍ଦିରର ନାମ କଳ୍ପ କେଦାର, ଯାହାର କାହାଣୀ ବେଶ୍ ଆକର୍ଷଣୀୟ।
ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଦାବି ଯେ ଏହି ମନ୍ଦିର ବହୁତ ପ୍ରାଚୀନ। ଏହି ମନ୍ଦିରର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କେଦାରନାଥ ଧାମ ସହିତ ସମାନ। ସେଥିପାଇଁ ଏହାର ନାମ କଳ୍ପ କେଦାର ରଖାଯାଇଛି। ଲୋକମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ ଯେପରି କେଦାରନାଥ ଧାମ ବିଷୟରେ କୁହାଯାଏ ଯେ ଏହି ମନ୍ଦିର ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବରଫ ତଳେ ପୋତି ହୋଇ ରହିଥିଲା, ସେହିପରି କଳ୍ପ କେଦାର ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ କୌଣସି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯୋଗୁଁ ମାଟି ତଳେ ପୋତି ହୋଇଯାଇଥିଲା।
କିଛି ଲୋକ ଏହାକୁ ମହାଭାରତ ଯୁଗ ସହିତ ମଧ୍ୟ ଯୋଡ଼ନ୍ତି। ଲୋକମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ୧୯ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଦାବି କରାଯାଏ ଯେ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ଜଳ ପ୍ରବାହ କମ୍ ଥିଲା, ଲୋକମାନେ ଖୀର ଗଙ୍ଗା କୂଳରେ ଏକ ମନ୍ଦିରର ଶିଖର ପରି ଏକ ଗଠନ ଦେଖିଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଖନନ କରାଯାଇଥିଲା। କିଛି ଫୁଟ ଜମି ଖୋଳିବା ପରେ, ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଶିବ ମନ୍ଦିର ମିଳିଲା ଯାହାର ଗଠନ କେଦାରନାଥ ମନ୍ଦିର ସହିତ ସମାନ ଥିଲା।
ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଦାବି ଯେ, ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଖୀର ଗଙ୍ଗା ମନ୍ଦିରକୁ ଗ୍ରାସ କରିଥିଲା। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଖନନ ପରେ ମନ୍ଦିର ଆବିଷ୍କୃତ ହେବା ପରେ ପୂଜା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଖନନ ପରେ ମଧ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଭୂମି ସ୍ତର ତଳେ ଥିଲା। ଭକ୍ତମାନେ ମନ୍ଦିର ଭିତରକୁ ଯାଇ ପୂଜା କରୁଥିଲେ। ଲୋକମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ ଖୀର ଗଙ୍ଗାର ପାଣି ପ୍ରାୟତଃ ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହକୁ ଆସୁଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ ଶିବଲିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଲୋକମାନେ ମନ୍ଦିରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ମାଟି କାଢ଼ି ଏକ ରାସ୍ତା ତିଆରି କରିଥିଲେ, ଯାହା ପୁଣି ଥରେ ଭଗ୍ନାବଶେଷ ତଳେ ପୋତି ହୋଇଯାଇଛି।
ଯଦି ଆମେ ଧରାଳିର ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ କଥା ହେବା, ତେବେ ୧୮୧୬ ମସିହାରେ ଗଙ୍ଗା ଭାଗୀରଥିର ଉତ୍ପତ୍ତି ସନ୍ଧାନରେ ଯାଇଥିବା ଜଣେ ଇଂରାଜୀ ପରିବ୍ରାଜକ ଜେମ୍ସ ୱିଲିୟମ୍ ଫ୍ରେଜର ତାଙ୍କ ବିବରଣୀରେ ସେଗୁଡ଼ିକର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଜେମ୍ସ ୱିଲିୟମ୍ ଫ୍ରେଜର ଧରାଳିର ମନ୍ଦିରରେ ବିଶ୍ରାମ ନେବା ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ପରେ, ୧୮୬୯ ମସିହାରେ ଗୋମୁଖରେ ପହଞ୍ଚିଥିବା ଇଂରାଜୀ ଫଟୋଗ୍ରାଫର ଏବଂ ଅଭିୱେଷକ ସାମୁଏଲ୍ ବ୍ରାଉନ୍ ମଧ୍ୟ ଧରାଳିର ତିନୋଟି ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିରର ଫଟୋ ଉଠାଇଥିଲେ, ଯାହା ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ବିଭାଗ ପାଖରେ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଛି।
ମନ୍ଦିରର ସ୍ଥାପତ୍ୟ କାତ୍ୟୁର ଶୈଳୀର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ମନ୍ଦିରର ଗର୍ଭଗୃହ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରଠାରୁ କିଛି ମିଟର ତଳେ ଥିବା କୁହାଯାଏ। ମନ୍ଦିର ବାହାରେ ପଥରରେ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା। ଗର୍ଭଗୃହର ଶିବଲିଙ୍ଗ କେଦାରନାଥ ମନ୍ଦିର ପରି ନନ୍ଦୀଙ୍କ ପଛ ଆକୃତିର। ମନ୍ଦିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବିଷୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଦାବି ରହିଛି। କିଛି ଲୋକ କୁହନ୍ତି ଯେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ। କିଛି ଲୋକ କୁହନ୍ତି ଯେ ଏଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଶିବଲିଙ୍ଗ ପାଣ୍ଡବମାନେ କେଦାରନାଥ ଆସିବା ସମୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ।