ଫାଲକେ ପାଇନଥିଲେ ଗୋଟିଏ ବି ପୁରସ୍କାର, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଏବେ ମିଳୁଛି ସିନେମାର ସବୁଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପୁରସ୍କାର

ବ୍ୟୁରୋରିପୋର୍ଟ: ଦାଦା ସାହେବ ଫାଲକେ। ଭାରତୀୟ ସିନେମାର ଭୀଷ୍ମ ପିତାମହ। ଭାରତୀୟ ସିନେମା ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ଋଣୀ। ତେଣୁ ତାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସିନେମାର ଜନକ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଦାଦାସାହେବ ଫାଲକେ ହେଉଛନ୍ତି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ନାମରେ ଭାରତୀୟ ସିନେମାର ସବୁଠାରୁ ସମ୍ମାନଜନକ ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ କୌଣସି ପୁରସ୍କାର ପାଇନାହାଁନ୍ତି। ଆଜି ହେଉଛି ତାଙ୍କର ୧୫୨ ତମ ଜନ୍ମଦିନ। ତେବେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନରେ ଆସନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଜୀବନର କିଛି ରୋଚକ ଫର୍ଦ୍ଦ ଲେଉଟାଇବା।

୧୯୧୩ ମେ’ ମାସ ୩ ତାରିଖ। ଏହି ଦିନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାକ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ‘ରାଜା ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର’ ପରଦାରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ଦାଦାସାହେବ ଫାଲକେ। ପ୍ରଥମ ଫିଲ୍ମ ବନାଇବା ପାଇଁ ସେ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ପତ୍ନୀଙ୍କ ଅଳଙ୍କାର ବି ବନ୍ଧକ ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ଏତେ ଥିଲା ଯେ ବେଶ୍ୟାମାନେ ମଧ୍ୟ ଫିଲ୍ମରେ ହିରୋଇନ୍ ହେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ। ଶେଷରେ ଜଣେ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ହିରୋଇନ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କେମିତି ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାକ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର।
୩୦ ଏପ୍ରିଲ ୧୮୭୦ ରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଶିକ ନିକଟ ତ୍ରିମ୍ବାକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଫାଲକେ । । ଫାଲକେ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ଚିତ୍ରାଙ୍କନ, ନାଟକରେ ଅଭିନୟ ଏବଂ ଯାଦୁବିଦ୍ୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ ଉପରେ ନିଜର ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଥିଲେ। ୧୯୦୯ରେ ମନରେ ଜାଗ୍ରତ ହେଲା ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରିବାର ନିଶା। ସେତେବେଳେ ଭାରତରେ ଚାଲିଥିଲା କେବଳ ବ୍ରିଟିସ୍ ମୁକ ଫିଲ୍ମର ଜମାନା।

ଫିଲ୍ମ ପାଇଁ ମିଳିଲାନି ସାହାଯ୍ୟ:

ଯେତେବେଳେ ଦାଦାସାହେବ ଫିଲ୍ମ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ମାଗିଥିଲେ, ସମସ୍ତେ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ। କାହିଁକିନା କେବଳ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ହିଁ ଫିଲ୍ମ ବିଷୟରେ ଧାରଣା ଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ଭାବିଥିଲେ ଯେ ଏହି ଯାନ୍ତ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କର । ତେଣୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜଣେ ନୂତନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ କଥାରେ କିପରି ଟଙ୍କା ଲଗାଇବେ। ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଜିତିବା ପାଇଁ ଯେ ଭାରତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ତିଆରି ହୋଇପାରିବ, ଦାଦାସାହେବ ଏକ ଗଛ ଛୋଟରୁ ବଡ଼ ହେବା ଉପରେ ଏକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ତିଆରି କରିଥିଲେ, ଯାହାର ନାମ ‘ଅଙ୍କୁରାଚି ବାଧ’ ରଖାଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ଏହି ପ୍ରୟାସ ଫଳପ୍ରଦ ହେଲା । ଓ ଶେଷରେ ଦୁଇ ଜଣଙ୍କଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିଲା, କିନ୍ତୁ ତାହା ଯଥେଷ୍ଟ ନଥିଲା। ତେଣୁ ଫାଲକେ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସରସ୍ୱତିବାଇଙ୍କ ସମସ୍ତ ଅଳଙ୍କାର ଏବଂ ଘରର ସମ୍ପତ୍ତି ବନ୍ଧକ ରଖିଥିଲେ। 1୯୧୨ ମସିହାରେ, ଦାଦାସାହେବ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଶିଖିବା ପାଇଁ ଲଣ୍ଡନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ଦୁଇ ମାସ ପରେ ବମ୍ବେକୁ ଫେରିଲେ ଓ ସେଠାରେ ଆରମ୍ଭକଲେ ଫାଲକେ ଫିଲ୍ମ କମ୍ପାନୀ । ଆଉ ଏହାପରେ ତାଙ୍କ ବ୍ୟାନରରେ ପ୍ରଥମ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର କାହାଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ। ଯାହାର ନାଁ ଥିଲା ‘ରାଜା ହରିଚନ୍ଦ୍ର’।

ହିରୋଇନ ହେବାକୁ ବେଶ୍ୟାମାନେ ବି କରିଥିଲେ ମନା:

ଫିଲ୍ମରେ କାଷ୍ଟ ଏବଂ କ୍ରୁ ମେମ୍ବରଙ୍କ ପାଇଁ ଅନେକ ଖବରକାଗଜରେ ବିଜ୍ଞାପନ ପ୍ରକାଶିତ କରାଗଲା। କିନ୍ତୁ ଏହାର କିଛି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଲା ନହିଁ। ବିଜ୍ଞାପନଦେଖି କିଛି ପୁରୁଷ ସାକ୍ଷାତକାର ପାଇଁ ଆସିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ହିରୋଇନ୍ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଖୌଣସି ଝିଅ ଆସିନଥିଲେ। ଫାଲକେ ଏହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଏବଂ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ କାମ କରିବା ବେଶ୍ୟବୃତ୍ତି ପରି। କାରଣ ଭାରତରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଉଥିବା ବ୍ରିଟିଶ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅଶ୍ଳୀଳତା ରହୁଥିଲା। ପରେ ଫାଲକେ ଭାବିଲେ ଯେ କୈଣସି ବେଶ୍ୟାଳୟକୁ ଗଲେ ବୋଧ ହୁଏ ସେଠାକାର କିଛି ଝିଅଫିଲ୍ମରେ କାମ କରିପାରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେଠୁ ବି ସେ ଖାଲି ହାତରେ ଫେରିଲେ।

ଢାବାର ରୋଷେୟାକୁ କଲେ ହିରୋଇନ୍:

ବେଶ୍ୟଳୟରୁ ନିରାସ ହୋଇ ପେରିବା ପରେ ଫାଲକେ ଏକ ଢାବାରେ ବସି ଚା ପିଉଥିଲେ । ସେଠାରେ ତାଙ୍କ ନଜର ଢାବାର ରୋଷେୟା ଉପରେ ପଡ଼ିଥିଲା । ଯାହାର ହାତ ବହୁତକୋମଳ ଥିଲା ଓ ଚାଲି ଚଳଣ ମଧ୍ଯ ପୂରା ମହିଳାଙ୍କ ପରି ଥିଲା । ବାସ୍ ଫାଲକେଙ୍କୁ ମିଳିଗଲେ ତାଙ୍କ ଫିଲ୍ମର ହିରୋଇନ୍ । ରୋଷେୟାଙ୍କୁ ଫିଲ୍ମ ପାଇଁ ରାଜି କରାଇଥିଲେ। ଯେଉଁଠି ଢାବାରେ ତାଙ୍କ ମାସକୁ ୧୦ ଟଙ୍କା ଦରମା ମିଳୁଥିଲା, ଫାଲକେ ତାଙ୍କୁ ଫିଲ୍ମରେ କାମ କରିବାକୁ ୧୫ ଟଙ୍କା ଫିସ୍ ଦେଇଥିଲେ। ସେଟରେ ଫାଲକେଙ୍କ ପତ୍ନୀ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କେହି ନଥିଲେ । ସେ ହିଁ ୫୦୦ ଲୋକଙ୍କ ଟିମ୍ ପାଇଁ ଖାଇବା ତିଆରି କରିବାଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଲୁଗା ସଫା କରିବା, ସମସ୍ତ କାମ କରୁଥିଲେ ।

୭ ମାସରେ ତିଆରି ହେଲା ଫିଲ୍ମ:

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଫିଲ୍ମଟିକୁ ତିଆରି କରିବାକୁ ସମୁଦାୟ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା ୧୫ ହଜାର ଟଙ୍କା। ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରିବାକୁ ଫାଲକେ ନିଜେ ଏକା ଏଥିରେ ସ୍କ୍ରିପ୍ଟ ଲେଖକ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ପ୍ରଡକ୍ସନ୍ ଡିଜାଇନର୍, ମେକ୍ ଅପ୍ ମ୍ୟାନ୍ ଓ ଏଡ଼ିଟର ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇଥିଲେ। ୬ ମାସ ୨୭ ଦିନରେ ଏକ ୪୦ ମିନିଟର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ସମାପ୍ତ ହେଲା। ଯାହାକୁ ୧୯୧୩ ଏପ୍ରିଲ୨୧ରେ ଅଲିମ୍ପିଆ ଥିଏଟରରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯାଥିଲା ଏବଂ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଫୁଲ ଲେନ୍ଥ ଫିଚର ଫିଲ୍ମ ‘ରାଜା ହରିଚନ୍ଦ୍ର’ ମେ ୧୯୧୩ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିଲା।

ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ରୋଜଗାର ମାତ୍ର ୩ ଟଙ୍କା:

ବ୍ରିଟିଶ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ଅଶ୍ଳିଳତା ଅଭିଜ୍ଞତା ହେତୁ ଏହି ଫିଲ୍ମ ଦେଖିବାକୁ ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଆସିଥିଲେ। ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଟି ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ମାତ୍ର ୩ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିଥିବାବେଳେ ଟିକେଟ୍ ମୂଲ୍ୟ ୪ ଅଣା ଥିଲା। କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ପରେ ଫାଲକେ ଏହି ସିନେମାର ପ୍ରଚାର ପ୍ରଶାର କରାଇ ପାରିଥିଲେ। ମାତ୍ର ଅଳ୍ପ କିଛି ସମୟ ଭିତରେ ଏହା ସଫଳତାର ଶୀର୍ଷରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ଭାରତୀୟମାନେ ପରଦା ଉପରେ ଚିତ୍ରାଙ୍କିତ ନିଜସ୍ୱ ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା ଓ ବିଶ୍ୱାସ ଆଧାରିତ ଏହି ସିନେମାକୁ ବହୁତ ପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ତେବେ ଏଥିଲା ପରାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଚଳଚିତ୍ରର ପରଦା ପଛର କାହାଣୀ ।