ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବି ସଂସଦରେ ରଖିଛନ୍ତି ବଜେଟ? ଜାଣନ୍ତୁ କେବେ ଓ କିଏ ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଉପସ୍ଥାପନ ହେବ ୨୦୨୪-୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଅନ୍ତରୀଣ ବଜେଟ । ଏଥର ବଜେଟରେ କ’ଣ ସବୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ? କେଉଁ ସବୁ ଦିଗକୁ ଦିଆଯିବ ଗୁରୁତ୍ବ । ଆଗକୁ ନିର୍ବାଚନ ଆସୁଥିବାରୁ ଏବେଠୁ ବଜେଟ ଉପରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞଙ୍କର ନଜର ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ବଜେଟ ବିଷୟରେ ଏପରି କିଛି ରୋଚକ କଥା ଅଛି ଯାହା ଆପଣ ଜାଣି ନଥିବେ । କ’ଣ ସେହି ରୋଚକ କଥା ଜାଣନ୍ତୁ ୧୦ଟି ପଏଣ୍ଟରେ ।

୧, ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ନେତା ତଥା ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଜେମ୍ସ ଓ୍ବିଲସନ ବ୍ରିଟିସ ସରକାରଙ୍କୁ ବଜେଟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଆର୍. କେ ଶାନମୁଖମ୍ ଚେତୀ ଆମ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ପ୍ରଥମ ମହିଳା ଭାବେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ହେଉଛନ୍ତି ଦ୍ବିତୀୟ ମହିଳା ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ।

୨, ୧୯୭୩-୭୪ ମସିହା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ବଜେଟକୁ ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଜେଟକୁ ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶବନ୍ତ ରାଓ ବି ଚୌହାନ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ୫୫୦ କୋଟିର ବଜେଟ ଘାଟା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।

୩, ୧୯୫୫ ଯାଏ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ କେବଳ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହୋଉଥିଲା । ଏହା ପରେ ସରକାର ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ହିନ୍ଦି ଭାଷାରେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ।

୪, ଇଂରେଜମାନେ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ବଜେଟ ସହ ରେଳ ବଜେଟ ଆଣିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ରେଳ ବଜେଟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟକୁ ୨୦୧୬ ଯାଏ ଅଲଗା ଅଲଗା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୭ରେ ଏହି ଦୁଇ ବଜେଟକୁ ଏକା ସହ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଯାଞ୍ଚ କରିବା ପାଇଁ ଏକ କମିଟି ମଧ୍ୟ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ଅରୁଣ ଜେଟଲୀ ମିଳିତ ୟୁନିୟନ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।

୫, ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂ ୧୯୯୧- ୯୨ ମସିହାରେ ‘ଦି ଇପୋକଲ ବଜେଟ’ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବଜେଟ ଭାରତ ଅର୍ଥନୀତିର ଗେମ୍ ଚେଞ୍ଚର ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଜେଟ ଦେଶରେ ଆର୍ଥିକ ଉଦାରୀକରଣର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ।

୬, ସଂଧ୍ୟାରେ ଆସୁଥିଲା ବଜେଟ । ୧୯୯୯ ମସିହା ପର୍ଯନ୍ତ ସଂଧ୍ୟାରେ ବଜେଟ୍ ଆସୁଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ କାଳରୁ ଏମିତି ହେଉଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ କାଳରେ ୟୁନିୟନ୍ ବଜେଟକୁ ଫେବୃଆରୀ ମାସ ଶେଷ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫ଟା ବେଳେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଉଥିଲା । ଭାରତରେ ସଂଧ୍ୟା ସମୟରେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ପଛର କାରଣ ଥିଲା ଯେ, ସେହି ସମୟରେ ଲଣ୍ଡନରେ ଦିନ ହେଉଥିଲା । ତେବେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶବନ୍ତ ସିହ୍ନା ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାର ସମୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ସେ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୧୧ଟାରେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ପରମ୍ପରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେହିଭଳି କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଅରୁଣ ଜେଟଲୀ ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ଫେବୃଆରୀ ୧ ତାରିଖରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ବଜେଟ୍ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୧ ତାରିଖରେ ଆସୁଛି ।

୭, ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନରେ ବଜେଟ ଛପା ଯାଉଥିଲା । ବଜେଟ ତିଆରିରେ ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ ଯୋଗୁ ସେହି ବର୍ଷ ମୁଦ୍ରଣ ସ୍ଥାନ ବଦଳାଯାଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ମିଣ୍ଟୋ ରୋଡରେ ବଜେଟର ମୁଦ୍ରଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

୮, ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ ଏକ ବ୍ରିଫକେସରେ ରଖାଯାଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ୨୦୧୯ରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଏହାକୁ ବହିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଲେଖାଥିଲା ।

୯, ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନର କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ହାଲଓ୍ବା ସେରେମନି କରାଯାଏ । ଏକ ବଡ଼ ପାତ୍ରରେ ହାଲଓ୍ବା ତିଆରି କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ସମସ୍ତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଣ୍ଟାଯାଏ ।

୧୦, ସ୍ବାଧୀନତା ପରଠୁ ଆଜି ଯାଏ ମୋଟ ୭୫ ଥର ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ସାରିଛି । ଏହା ସହ ୧୪ଟି ଅନ୍ତରୀଣ ବଜେଟ , ୪ଟି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବଜେଟ ବା ମିନି ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇସାରିଛି । ଆପଣ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲା ନେହେରୁ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ଏବଂ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧି ଯିଏକି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।