୨୦୦୫ରେ ଏମିତି ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଥିଲା ଯାଦବ ରାଜାଙ୍କ ଦୁର୍ଗ, ୧୦ ବର୍ଷର ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ହୋଇଥିଲା ନୀତିଶଙ୍କ ରାଜ୍ୟାଭିଷେକ -

(ବିହାର ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିର ଲାବ୍ରୋଟୋରୀ । ବିହାର ସୋସିଆଲ ଇଂଜିନିୟରିଂର ଏନ୍ତୁଡିଶାଳ । ଗଲା ୩୦ ବର୍ଷର ବିହାର ରାଜନୀତି ଲାଲୁ ଓ ନୀତିଶଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା, ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷାକୁ ବାଦ ଦେଇ ଚିନ୍ତା କରାଯାଇ ପାରେନା । ଆଳୁ, ସମୋସା ଯୁଗରୁ ବିହାର ଏବେ କଥିତ ଭାବେ ବିକାଶ ଯୁଗରେ ପହଂଚିଛି, ନୀତିଶଙ୍କ ଅମଳରେ । କିନ୍ତୁ ଲାଲୁଙ୍କୁ କ୍ଷମତାରୁ ବେଦଖଲ କରିବାକୁ ନୀତିଶଙ୍କୁ କ’ଣ ସବୁ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ? ଆଉ ନୀତିଶଙ୍କୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଲାଲୁ କେମିତି ଚାଲ୍ ଚଲାଇଥିଲେ ? ଏହାକୁ ନେଇ ନନ୍ଦିଘୋଷର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସିରିଜ୍… ବିହାର.. ଚତୁର୍ଥ ଅଧ୍ୟାୟରେ ପଢନ୍ତୁ.. ଲାଲୁଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ତ୍ର ଓ ନୀତିଶଙ୍କ ଚତୁର୍ଥ ମୃତ୍ୟୁ… କେମିତି ଲାଲୁଙ୍କ ସବୁ ଉଦ୍ୟମ ସତ୍ୱେ ନୀତିଶ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲେ… କେମିତି ୧୫ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲାଲୁ ବିହାର ରାଜନୀତିର ନୈପଥ୍ୟରେ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ… ପଢନ୍ତୁ ବିହାର ରାଜନୀତିର ୩୦ ବର୍ଷର କାହାଣୀ ୪ କିସ୍ତିରେ...)

ଲାଲୁ ୧୯୯୫ ନିର୍ବାଚନ ପରେ ନିଜ ଚ୍ୟାଲେଂଜରଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲେ । ନୀତିଶ ପାଟନା ଦିଲ୍ଲୀ ଅପଡାଉନ୍ ହେଉଥିଲେ । ତାହାରି ଭିତରେ ଗୋଖାଦ୍ୟ ଦୁର୍ନୀତିର ବୋମା ଫୁଟିଥିଲା । ଲାଲୁଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବାକୁ ସେନାକୁ ପାଟନା ରାଜରାସ୍ତା ଉପରକୁ ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ପଡିଥିଲା । ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ପରିବାରବାଦ ବିରୋଧରେ ନାରା ଦେଉଥିବା ଲାଲୁ କ୍ଷମତାରୁ ହଟିବା ପକାଥିଲା । କିନ୍ତୁ କ୍ଷମତା ପରିବାର ଭିତରେ ରହିବା ବି ଜରୁରୀ ଥିଲା । ତେଣୁ କିଚେନରୁ ରାବ୍ରୀ ଆସି ବିହାର ମଙ୍ଗ ଧରିଲେ ଲାଲୁ ଜେଲ ଗଲେ । ଇଏ ଥିଲା ୧୯୯୭ର କଥା । ଏହା ପରେ ଗଙ୍ଗାରେ ବହୁତ ପାଣି ବୋହିଗଲା । ୨୦୦୦ର ନିର୍ବାଚନ ବି ଆସିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଲାଲୁଙ୍କଠାରୁ ପୁଣି ନୀତିଶ ପରାଜିତ ହୋଇଥିଲେ । ସାମ୍ନାରେ ଥିବା ରାବ୍ରୀ, ପଛରେ ଥିବା ଲାଲୁଙ୍କଠାରୁ ହାରିବାର ଗ୍ଲାନି, ଦୁଃଖକୁ ନେଇ ନୀତିଶ ଦିଲ୍ଲୀରେ ରେଳ ମନ୍ତ୍ରୀ ବନିଗଲେ । ଏମିତିରେ ୫ ବର୍ଷ ହେଲା ତାଙ୍କର ଦିଲ୍ଲୀ –ପାଟନା ଯିବା ଆସିବା ଚାଲିଥିଲା । ନୀତିଶ ଲାଲୁ ପରିବାରକୁ କ୍ଷମତାରୁ ବେଦଖଲ କରିବାକୁ ସବୁକିଛି କରିଥିଲେ । ଏମିତିକି ୧୯୯୯ ମସିହାର ଜାହନାବାଦ ଦଳିତ ହତ୍ୟା ପରେ ବାଜପାୟୀ ସରକାର ଉପରେ ଚାପ ପକାଇ ସେ ଓ ଜର୍ଜ ବିହାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ନଥିବାରୁ ଏକ ମାସ ଭିତରେ ରାବ୍ରୀ ପୁଣି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରେ ଥିଲେ । ୨୦୦୦ର ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳ ନୀତିଶଙ୍କ ପାଇଁ ତୃତୀୟ ଝଟକା ଥିଲା । ତେବେ ଝଟକା ଏତିକିରେ ବନ୍ଦ ହେବାର ନଥିଲା । ଲାଲୁ ନୀତିଶଙ୍କୁ ପୁଣିଥରେ ୨୦୦୫ରେ ଚକମା ଦେବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ।