‘ଜହ୍ନମାମୁ’କୁ ପଢିଥିବା ଓ ଏହାର ବିଶିଷ୍ଟ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ‘ଶଙ୍କର’ଙ୍କୁ ଜାଣି ନଥିବା ଏମିତି ହୁଏତ ଖୁବ୍ କମ୍ ପାଠକ ଥିବେ…

ଜହ୍ନମାମୁର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଥିଲା ଏହାର କଥାକୁହା ଜୀବନ୍ତ ରଙ୍ଗୀନ ଛବି ସବୁ । ଏହା ସତ ଯେ, ଆଜିକାର ଅନେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ପେଷାଦାର ତଥା ସୌଖିନ୍ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନେ ଜହ୍ନମାମୁର ଛବି ଦେଖି ଦେଖି ହିଁ ଚିତ୍ରକଳାରେ ଶ୍ରୀଗଣେଶ (ଖଡିଛୁଆଁ) କରିଛନ୍ତି ।

ଜହ୍ନମାମୁ ପତ୍ରିକାଟେ ବଜାରରୁ କିଣି ଆଣିଲେ ମୁଁ ତାର ଛବି ଗୁଡିକୁ ପ୍ରଥମେ ତନ୍ନତନ୍ନ କରି ଦେଖିନିଏ । ଛବିତଳେ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ଦସ୍ତଖତକୁ ଲୁଚେଇ ଦେଲେ ବି ଛବିରୁ ଅନାୟାସରେ ମୁଁ ଏହାର ଚିତ୍ରକରଙ୍କ ନାଁ କହିଦିଏ ନିର୍ଭୁଲରେ । ଜହ୍ନମାମୁର କିଛି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ହେଲେ- ରାଜୀ, ଜୟ, ଚିତ୍ର, ଭାପା, ବୀର, ଶକ୍ତି । ତେବେ ଶଙ୍କର ହିଁ ଜହ୍ନମାମୁର ଲୋକପ୍ରିୟ ଓ ସବୁଠାରୁ ସଫଳତମ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଇଥିଲେ । ବେଳେବେଳେ ଲାଗେ ଶଙ୍କର ଜହ୍ନମାମୁ ଲାଗି ହିଁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ । ଶଙ୍କରଙ୍କ ପୂରା ନାମ କେ.ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରନ୍ ଶିବଶଙ୍କରନ୍ ।

‘ଜହ୍ନମାମୁ’ର ଧାରାବାହିକ ବେତାଳ କଥା କହିଲେ ଶଙ୍କରଙ୍କ ଅଙ୍କିତ ସେଇ ଚିତ୍ର ଆପେଆପେ ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ । ପଶ୍ଚାଦମୁଖୀ ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ, କାନ୍ଧରେ ଶବରୂପୀ ବେତାଳ । ରାଜାଙ୍କ ହାତରେ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ଏକ ତରବାରୀ । ତା ସହ ଶ୍ମଶାନର ପାଣ୍ଡୁର ଭୟାକୁଳ ଛବିଟିଏ ।

ଶଙ୍କରଙ୍କର ଜନ୍ମ ତାମିଲନାଡୁର ଇରୋଡ଼ ଠାରେ ୧୯ ଜୁଲାଇ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ । ଶଙ୍କରଙ୍କର ବାପା ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ । ଶଙ୍କର ପିଲାଟି ଦିନରୁ ଚିତ୍ରକଳା ପ୍ରତି ଖୁବ୍ ଆକର୍ଷିତ ଥିଲେ । ୧୯୪୧ରେ ଶଙ୍କର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରି ମାଡ୍ରାସ୍ ସରକାରୀ ଚାରୁକଳା ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମ ଲେଖାଇ ଥିଲେ । ସେଠାରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବା ପରେ ସେ କିଛି ବିଜ୍ଞାପନ ସଂସ୍ଥା ଓ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାରେ ସ୍ୱଳ୍ପ ବେତନରେ କାମ କରୁଥିଲେ । ୧୯୫୨ରେ ଜହ୍ନମାମୁର ସୁଯୋଗ୍ୟ ସମ୍ପାଦକ ନାଗୀ ରେଡ୍ଡି ତାଙ୍କୁ ‘ଜହ୍ନମାମୁ’କୁ ଡାକି ନେଇଥିଲେ ଓ ମାସକୁ ୩୫୦ ଟଙ୍କା ଦରମା ଦେଲେ । ସେବେଠାରୁ ସେ ଜହ୍ନମାମୁ ପାଇଁ ଜଣେ ସମର୍ପିତ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ଭାବେ ରହି ଆସିଛନ୍ତି ।

ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶଙ୍କରଙ୍କ ହାତର ତୁଳୀ କଥା କହୁଥିଲା। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ମୁଁ ଜହ୍ନମାମୁର ଛବି ଦେଖି ଦେଖି, ବିଶେଷତଃ ଶଙ୍କରଙ୍କ ଜ୍ୟାମିତିକ ରେଖାଚିତ୍ର, ରଙ୍ଗ ଚୟନ, ଚିତ୍ର ଉପରେ ରଙ୍ଗର ବିଚ୍ଛୁରଣ, ପରିପାର୍ଶ୍ୱ ବର୍ଣ୍ଣନ, ନିଖୁଣ ପରିସ୍ପୁଟନ, ଚିତ୍ରଚରିତ୍ରଙ୍କ ଲାସ୍ୟ, ଅଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀ ଓ ଆହୁରି ଅନେକ କିଛିକୁ ମୁଁ ଅନୁକରଣ କରି ଆସିଛି । ଅନେକ ଦିନଯାଏଁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ଭାବେ ମନେ କରୁଥିଲି । ୯୭ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଏଇ ମହାନ୍ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ନିଧନ ହୋଇଛି । ତେବେ ନିଜ ନିରଳସ ସାଧନା ଓ ଜଣେ ପେଶାଦାର ତଥା ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ ଶିଳ୍ପୀ ଭାବେ କୋଟି କୋଟି ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀଙ୍କୁ ଆଜିର ଡିଜିଟାଲ୍ ଦିନରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଶଙ୍କରଙ୍କ ପରି ଆଉ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିରଳ ନିଶ୍ଚୟ । ତାଙ୍କ ଅବର୍ତ୍ତମାନରେ ତାଙ୍କପ୍ରତି ଅକୁଳାଣ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଓ ଶେଷ ପ୍ରଣାମ ।

ଗିରିଜା ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର

ସଦସ୍ୟ, ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ