ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିଥିବା ସେହି ୨ ଅଜଣା ସିଭିଲ୍ ସର୍ଭାଣ୍ଟ

ପରାଧୀନତାରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆଉ ସମ୍ବିଧାନ । ଭାରତର ଏହି ଲମ୍ବା ଇତିହାସ ଆଲୋଚନା କରିବା ସମୟରେ ମନକୁ ଚାଲିଆସେ ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ପ୍ରଥମ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡକ୍ଟର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁ, ସ୍ୱରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲ, ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣେତା ଡକ୍ଟର ବି.ଆର୍ ଆମ୍ବେଦକର ପ୍ରଭୃତି ହସ୍ତୀଙ୍କ ନାଁ । କିନ୍ତୁ ଏମିତି ଅନକେ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ସମ୍ମୁଖ ସଂଗ୍ରାମରେ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ନିର୍ମାଣରେ ପଥ ପ୍ରଦର୍ଶକ ହୋଇଛନ୍ତି । ଆଜି ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଦୁଇଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ନାଁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ । କାରଣ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିବାରେ ଏମାନଙ୍କ ଭୂମିକା ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ଆମ ସମ୍ବିଧାନ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଦୀର୍ଘକାୟ ଶାସନ ଗ୍ରନ୍ଥ । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ସୁ-ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆମ ଦେଶରେ ପ୍ରଣୟନ କରିବା ଏବଂ ଆମ ଦେଶର ପରମ୍ପରାକୁ ଅକ୍ଷୂର୍ଣ୍ଣ ରଖି ଆଗକୁ ନୂଆ ଭାରତ ନିର୍ମାଣ କରିବା ହେଉଛି ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥର ମହାନ ଉଦ୍ଦଶ୍ୟେ । ସେଥିପାଇଁ ତ ପୃଥିବୀର ଏହା ଏକମାତ୍ର ଶାସନ ଯନ୍ତ୍ର ଯାହାକୁ ଶତାଧିକ ଥର ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ପାରିଛି । ବଦଳୁଥିବା ପରିସ୍ଥିତିରେ ଭାରତର ମୂଳମନ୍ତ୍ରକୁ ଅକ୍ଷୂର୍ଣ୍ଣ ରଖିବା ଲାଗି । ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଯେଉଁ ମହାନ ତପସ୍ୱୀମାନେ ଆମକୁ ଏହି ଶାସନ ଯନ୍ତ୍ର ଉପହାର ଦେଲେ ତାହା ତିଆରି କେମିତି ହେଲା ? କେଉଁମାନେ ତାହାର ପଛରେ ରହିଥିଲେ ଅଜଣା ହୋଇ ? ଏମିତି କାହାଣୀ ଖୋଜିବା ଭିତରେ ସାମ୍ନାକୁ ଆସନ୍ତି କନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଏଣ୍ଟ ଆସେମ୍ବ୍ଲି ସେକ୍ରେଟାରିଏଟ (CAS)ରେ କାର୍ଯ୍ୟକରୁଥିବା ସେତେବେଳର ଦୁଇ ସିଭିଲ୍ ସର୍ଭାଣ୍ଟ । ସେମାନେ ହେଲେ ସାର୍ ବେନେଗାଲ ରାଉ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ । ହଁ ଏ ଯେଉଁ ସେକ୍ରେଟାରିଏଟ୍ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ତାହା ଭାରତ ପାଇଁ ନୂଆ ଥିଲା । ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦଶ୍ୟେ ଥିଲା।

ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ତିଆରି ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୧୯୪୬ ମସିହା ମେ’ ମାସରେ କନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଏଣ୍ଟ ଆସେମ୍ବ୍ଲି ସେକ୍ରେଟାରିଏଟ (CAS) ନାମକ ଏହି ଅନ୍ତରୀଣ ବ୍ୟୁରୋକ୍ରାଟିକ୍ ଏଜେନ୍ସିକୁ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ସମ୍ବିଧାନର ଉପଦେଷ୍ଟା ସାର୍ ବେନେଗାଲ ରାଉ । ସେହିପରି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଯୁଗ୍ମ ସଚିବ ଥିବା ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ ଏହି ଏଜେନ୍ସୀରେ  ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ମୁଖ୍ୟ ଡ୍ରାଫ୍ଟସମ୍ୟାନ ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇ ଥିଲେ ।

ଏହାବ୍ୟତୀତ ସିଏଏସର ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍ ସେକ୍ସନ୍, ଭାରତରେ ନିର୍ବାଚିତ ଜନପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦେଶ ପରିଚାଳନା ନେଇ କାମ କରିଥିଲା । ଏଥିରେ ଅଣ୍ଡର ସେକ୍ରେଟାରୀ କେଭି ପଦ୍ମନାଭନ ଏବଂ ପିଏସ୍ ସୁବ୍ରମଣିଆନଙ୍କ ସହ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଅଧିକାରୀ ଏ.ଏ. ଆବିଡି ଏବଂ ବ୍ରିଜ୍ ଭୂଷଣ ଥିଲେ ।

ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ ପରେ ରାଓ ତାଙ୍କ ଟିମ୍ ସହ କେଭି ପଦ୍ମନାଭନଙ୍କୁ ଆମେରିକା, କାନାଡ଼ା, ଆୟାର୍ଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ୟୁକେ ଯାଇଥିଲେ । ଏସବୁ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରିବା ସହ ସେଠାରେ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ବିଚାରପତି ଏବଂ ଆଇନପ୍ରଣେତାଙ୍କୁ ଭେଟି ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ସେଇଠୁ ରେଖାଙ୍କିତ ହୋଇଥିଲା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ରୂପରେଖ ।

୧୯୪୭ରେ କନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଏଟ୍ ଆସେମ୍ବ୍ଲିସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରଥମ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀ ରାଓ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରାଥମିକତା ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ବିଶ୍ଲେଷଣ କରି ଲେଖିଥିଲେ ।

ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ସହଯୋଗ କରିବା ସହ ସିଏଏସର ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍ ସେକ୍ସନ୍ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଭୋଟର ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଭାଇଥିଲା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭୂମିକା । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଭାରତ ୧୭ କୋଟି ୩୦ ଲକ୍ଷ ଭୋଟରକୁ ନେଇ ୧୯୫୧ ଅକ୍ଟୋବର ୨୫ରୁ ୧୯୫୨ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାଚନ କରିପାରିଥିଲା ।

କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସହିତ ମିଆଁମାର ଭାବେ ପରିଚତ ବର୍ମାର ସମ୍ବିଧାନ ତିଆରିରେ ମଧ୍ୟ  ରାଓଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଥିଲା ।