ମନ ଜିଣୁଛି ଫିଲ୍ମ ‘କାଗଜ’, ବଞ୍ଚି ଥାଉଥାଉ ଦରକାର ପଡୁଛି ଜୀବିତ ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର…

କାଗଜ ତ ନିର୍ଜୀବ । ତେବେ ଏହା କ’ଣ କେବେ କାହା ଜୀବନଠାରୁ ବେଶୀ ମୂଲ୍ୟବାନ ହୋଇପାରେ । ହଁ… ହୋଇପାରେ । ଯେତେବେଳେ ସେ ବଞ୍ଚିଛି ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିପାରେ ଗୋଟିଏ କାଗଜ । ଆଖି ଆଗରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥିବା ରକ୍ତ, ମାଂସ, ହାଡ଼ର ଶରୀରର ପ୍ରମାଣ ଗୋଟିଏ କାଗଜ ହିଁ ଦିଏ । କାଗଜ ନାହିଁ ତ ମଣିଷ ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜଣେ ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ କାଗଜରେ ମୃତ ଘୋଷଣା କରିଦିଏ ତ କଣ ହୁଏ ? ରଙ୍ଗହୀନ ଜୀବନ ବିତାଉଥିବା ମଣିଷଟି ସମାଜର କେଉଁ ସ୍ତରକୁ ଯାଇପାରେ । ତାର ନିଚ୍ଛକ ଚିତ୍ର ହେଉଛି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ‘କାଗଜ’।

ଓଟିଟି ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଜାନୁଆରୀ ୭ରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିବା ୧ ଘଣ୍ଟା ୪୯ ମିନିଟର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ‘କାଗଜ’ ଏକ ଲଢେଇର କାହାଣୀ । ବାସ୍ତବ ଜୀବନର ଲଢ଼େଇର ଏହି କାହାଣୀରେ ନାୟକ ହେଉଛନ୍ତି ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ମୃତକ ଲାଲ ବିହାରୀ । କାଗଜରେ ମୃତକ ଲାଲ ବିହାରୀଙ୍କ ଭୂମିକାରେ ପଙ୍କଜ ତ୍ରିପାଠୀ କରୁଛନ୍ତି । ଆଉ ସେ ନିଜକୁ ଜୀବିତ ପ୍ରମାଣ କରିବା ଲାଗି ଲଢ଼େଇ କରିଛନ୍ତି । ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ କେବେ ହସୁଥିବା ଆଉ କେବେ ଚିନ୍ତିତ ଥିବା ମଣିଷ କେତେଦୂର ଯାଇପାରେ ତାହା ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।

ୟୁପିର ଆଜମଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ଅମିଳୋ ଗାଁର ଭରତ ଲାଲଙ୍କ ବ୍ୟାଣ୍ଡ ବାଜାର ଦୋକାନ ଥିଲା । ପଣ୍ଡିତଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଓ ପତ୍ନୀଙ୍କ ଜିଦ୍ ଯୋଗୁଁ ଭରତ ଦୋକାନ ବିସ୍ତାର ଲୋଗୁ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ଲୋନ୍ ଆବେଦନ କରିଥିଲେ । ବ୍ୟାଙ୍କ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କହିଲେ ଋଣ ପାଇଁ କିଛି ଜମି ବନ୍ଧକ ରଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଭରତ ଏଥିପାଇଁ ପରିବାର ଚାଷ କରୁଥିବା ପୈତୃକ ଜମିର ନିଜ ଭାଗକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ଋଣ ନେବାକୁ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲା ।

ତେବେ, ସେହି ଜମି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପାଇବାକୁ ଭରତ ତହସିଲ୍ ଅଫିସ୍ ଗଲେ । ହେଲ ସେଠି ଯାହା ଶୁଣିଲେ ପାଦ ତଳୁ ମାଟି ଖସିଗଲା ଭଳି। ସେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଦଶନ୍ଧି ତଳୁ ସେ ମରି ଯାଇଛନ୍ତି । ତହସିଲ୍ ଅଫିସର କାଗଜପତ୍ରରେ ଭରତଲାଲଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇ ସାରିଛି । ଭରତଙ୍କ ଦାଦା ତହସିଲ୍ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଜରିଆରେ ଜୀବିତ ଭରତଙ୍କୁ କାଗଜପତ୍ରରେ ମାରି ଦେଇଥିଲେ ।

ତା’ପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଭରତଙ୍କ ଲଢ଼େଇ । ଋଣ ଆବେଦନକୁ ଭୁଲି ଭରତ ନିଜକୁ ଜୀବିତ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଲଢ଼େଇ । ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭରତ ଲାଲ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖିଲେ । କିନ୍ତୁ ସବୁଠୁ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । ପୋଲିସ, ଆଇନ୍ କାନୁନ୍, ରାଜନେତା ସବୁଠି ଲଢ଼େଇ କରି ହାରିଗଲେ ଭରତ । ଲଢ଼େଇରେ ପଳାଇଲା ଜୀବନର ଆଉ ୧୮ ବର୍ଷ । ଯୁବକରୁ ବୃଦ୍ଧ ହୋଇଗଲେ, ଚୁଟି ବି ପାଚିଗଲା । ସ୍ତ୍ରୀ ଛୁଆଙ୍କୁ ନେଇ ବାପଘର ପଳାଇଲା । ବ୍ୟବସାୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା । ତଥାପି ହାର୍ ମାନିନଥିଲେ ଭରତ ।

ଗଣତନ୍ତ୍ରର ତିନୋଟିଯାକ ସ୍ତମ୍ଭରୁ ନିରାଶ ହେବା ପରେ ଭରତ କାଗଜ ପତ୍ରରେ ମୃତ ଘୋଷିତ ଜୀବତ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ମୃତକ ସଂଘ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଲଢ଼େଇକୁ ଦେଇଥିଲେ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ । ଯେଉଁଥିରେ ଭରତଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରିଥିଲା ସମ୍ବିଧାନର ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭ ଅର୍ଥାତ୍ ଗଣମାଧ୍ୟମ । ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ଦେଖିଲେ ପ୍ରଶାସନିକ ବିଧି ବ୍ୟବସ୍ଥା କେବଳ କଣ ମଣିଷକୁ କାଗଜପତ୍ରରେ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାକୁ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ। ଏମିତିରେ ବି ଏଠି କାଗଜପତ୍ରରେ ଅନେକ କାମ ହୁଏ ବାସ୍ତବରେ ବାଲି ମୁଠାଏ ବି ପଡ଼ିନଥାଏ । ସତୀଶ କୌଶିକଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ କାଗଜ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ବାସ୍ତବରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣା । ଯାହାକୁ ସଲମାନ ଖାନ, ନିଶାନ୍ତ କୌଶିକ, ବିକାଶ ମାଲୁ ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି ।

ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ସଲମାନଙ୍କ ଆଓ୍ୱାଜରେ କବିତା ଶୁଣିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଯାହା ଦର୍ଶକ ମାନଙ୍କୁ ଏକପ୍ରକାର ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରୁଛି ।  ଏହି କବିତାରେ କାଗଜକୁ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ସଲମାନ । ଖାଲି ଏତିକି ନୁହେଁ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସେ ଅନେକ ଗୀତ ମଧ୍ୟ ଗାଇଛନ୍ତି।