କାହିଁକି ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ଲାଲ ?

ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ: କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଶରୀରର ରଙ୍ଗ, କଳା, ସୁନ୍ଦର କିମ୍ବା ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗ ଯାହା ବି ହୋଇପାରେ, ତାଙ୍କ ଭିତରେ ଥିବା ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ସବୁବେଳେ ଲାଲ ହୋଇଥାଏ  । ମଣିଷ ବ୍ୟତୀତ ପଶୁମାନଙ୍କର ରକ୍ତ ରଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ତଥାପି, ଏହି ପୃଥିବୀରେ କିଛି ପ୍ରାଣୀ ଅଛନ୍ତି ଯାହାର ରକ୍ତ ରଙ୍ଗ ନୀଳ କିମ୍ବା ଧଳା | କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ରକ୍ତ ରଙ୍ଗ ଲାଲ । ହେଲେ ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ଲାଲ କାହିଁକି ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି ?

ରକ୍ତ ରଙ୍ଗ ଲାଲ କାହିଁକି?

ରକ୍ତର ଲାଲ ରଙ୍ଗ ମୁଖ୍ୟତ ଏକ ପ୍ରୋଟିନ୍, ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ  ।  ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ହେଉଛି ଏକ ଲୌହଯୁକ୍ତ ପ୍ରୋଟିନ୍, ଯାହା ଲାଲ ରକ୍ତ କଣିକା ଯଥା ଏରିଥ୍ରୋସାଇଟ୍ ରେ ମିଳିଥାଏ  । ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗକୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଯୋଗାଇବା ଏବଂ ଫୁସଫୁସକୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଫେରାଇବା ।

ଯଦି ଆମେ ଏହାକୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟି କୋଣରୁ  ବିଚାର କରିବା ତାହେଲେ ଯେତେବେଳେ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ଅମ୍ଳଜାନ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ  ଏହାର ରଙ୍ଗ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଲାଲ ହୋଇଥାଏ  । ହେଲେ ଯେତେବେଳେ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସେ, ଯାହାକୁ ଆପଣ ଡିଓକ୍ସାଇହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ଭାବରେ ଜାଣନ୍ତି, ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ଗାଢ ଲାଲ କିମ୍ବା ନୀଳ ହୋଇଯାଏ  ।  ଆମ ଶରୀରରେ ଥିବା ଶିରାରେ ରକ୍ତ ରଙ୍ଗ ଗାଢ ଏବଂ ଧମନୀରେ ଏହି ରଙ୍ଗ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଲାଲ ଭାବେ ଦେଖାଯାଏ ।

ହେମୋଗ୍ଲୋବିନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ ?

ହେମୋଗ୍ଲୋବିନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଅମ୍ଳଜାନ ଏବଂ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡକୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ପରିବହନ କରିବା  । ପ୍ରକୃତରେ, ଯେତେବେଳେ ରକ୍ତ ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ ପହଞ୍ଚେ, ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ଅମ୍ଳଜାନ ଛାଡି କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ଗ୍ରହଣ କରେ  । କୋଷଗୁଡ଼ିକର ମେଟାବୋଲିଜିମ୍ ପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆବଶ୍ୟକ  । ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଶକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ଅମ୍ଳଜାନ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି  ।

ହେମୋଗ୍ଲୋବିନର ଗଠନ 

ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ୍ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ପ୍ରୋଟିନ୍, ଯାହା ଚାରୋଟି ସବ୍-ୟୁନିଟ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ଶୃଙ୍ଖଳା ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ  । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଏକ ହେମ ଗ୍ରୁପ୍ ଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଇରନ୍ ଥାଏ | ଏହି ଲୌହ ଆୟନରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସହିତ ବାନ୍ଧିବାର କ୍ଷମତା ଅଛି  । ଯେତେବେଳେ ରକ୍ତ ଫୁସଫୁସରେ ପହଞ୍ଚେ, ଏଥିରେ ଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ହେମ ଗୋଷ୍ଠୀର ଲୌହ ସହିତ ବାନ୍ଧେ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନ ଅମ୍ଳଜାନ ହୋଇଯାଏ ଯଥା ଅକ୍ସିହେମୋଗ୍ଲୋବିନ  ।