ଭାରତ ବଜେଟ ଇତିହାସରେ ମାତ୍ର ଥରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’, ହେଲେ କାହିଁକି?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆପଣ ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’ ନାଁ କେବେ ଶୁଣିଛନ୍ତି କି? କ’ଣ ଏହି ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’? କାହିଁକି ଉପସ୍ଥାପନ ହୋଇଥିଲା ଏପରି ବଜେଟ?  ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ଇତିହାସ ବିଷୟରେ ।

୧୯୭୩-୭୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ବଜେଟକୁ ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଏହି ବଜେଟ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପରିସ୍ଥିତି, ଖରାପ ମୌସୁମୀ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ଭଳି ଅନେକ ସମସ୍ୟା ଦେଇ ଭାରତ ଗତି କରୁଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ବହୁତ ଖରାପ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସ୍ଥିତି ଏତେ ଖରାପ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଯେ, ଦେଶକୁ ଅନେକ କଠିନ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶବନ୍ତ ରାଓ ବି ଚୌହାନଙ୍କ ଉପରେ ଦେଶର ବିକାଶର ରୂପରେଖକୁ ଦର୍ଶାଉଥିବା ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାର ଥିଲା ଦାୟିତ୍ୱ ଥିଲା । ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ସୁଧାରିବାକୁ କଠୋର ଏବଂ ସକରାତ୍ମକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର ଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଯେଉଁଥିରେ ଦେଶକୁ ବଦଳିବାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିବା ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର ଥିଲା ।

ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶବନ୍ତ ରାଓ ବି ଚୌହାନ ବଜେଟ ଅଭିଭାଷଣରେ କହିଥିଲେ ଯେ, ଦେଶରେ ମରୁଡ଼ି ଏବଂ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ଉତ୍ପାଦନ କମିଥିବାରୁ ବଜେଟରେ ୫୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆର୍ଥିକ ଅଭାବ ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ଏବଂ ଦେଶର ଏହି କଠିନ ସମୟରେ ସାମୁହିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ହିତକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କଠିନ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି । କେବଳ ଥରେ ମାତ୍ର ହିଁ ‘ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ’ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଧାର ଆଣିବା ସହ ଦେଶକୁ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟରୁ ବହାରକୁ ଆଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା ।

କେତେବେଳେ ଆସେ ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ୍?

ଯେତେବେଳେ ସରକାରଙ୍କ  ଆୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ହୁଏନାହିଁ ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ିଯାଏ ସେତେବେଳେ ବ୍ଲାକ୍ ବଜେଟ ହୁଏ । ଯଦି ଟଙ୍କାଟିଏ ଆୟରେ ଟଙ୍କେ ପଚାଶ ପଇସା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଯାଏ ତାହାଲେ ୫୦ ପଇସା ଋଣ ହୁଏ । ଏହି ସମୟରେ ସରକାର କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି ଏବଂ ବଜେଟରେ କଠିନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଏ ।