ଭାରତୀୟ ଉଡ୍ଡୟନ ଇତିହାସରେ ୧୦ଟି ମରଣାନ୍ତକ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା

ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ : ଭାରତୀୟ ବିମାନ ଚାଳନା ଇତିହାସରେ ଅନେକ ଦୁଃଖଦ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିଛି, ଯାହା ଶହ ଶହ ଜୀବନ ନେଇଛି ଏବଂ ବିମାନ ଚାଳନା ସୁରକ୍ଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି। ନିମ୍ନରେ ଭାରତରେ ଘଟିଥିବା ୧୦ଟି ସର୍ବାଧିକ ମରଣାନ୍ତକ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଏକ ତାଲିକା ରହିଛି, ଯାହା ଜୀବନ ହାନି ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ଆଧାରରେ ତିଆରି ହୋଇଛି:

1. ଚାରଖୀ ଦାଦ୍ରୀ ମଧ୍ୟ-ଆକାଶ ସଂଘର୍ଷ (୧୯୯୬)
– ତାରିଖ: ୧୨ ନଭେମ୍ବର ୧୯୯୬
– ସ୍ଥାନ: ହରିୟାଣାର ଚାରଖୀ ଦାଦ୍ରୀ ନିକଟରେ
– ବିମାନ: ସାଉଦି ଆରବୀୟ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୭୬୩ ଏବଂ କାଜାଖସ୍ତାନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୯୦୭
– ମୃତ୍ୟୁ: ୩୪୯ (ଉଭୟ ବିମାନରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଯାତ୍ରୀ ଏବଂ କ୍ରୁ)
– କାରଣ: ଭୂଲବୁଝାମଣା ଏବଂ ଉଚ୍ଚତା ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହେତୁ ମଧ୍ୟ-ଆକାଶରେ ଦୁଇଟି ବିମାନ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ। ଏହା ବିମାନ ଚାଳନା ଇତିହାସରେ ସର୍ବାଧିକ ମରଣାନ୍ତକ ମଧ୍ୟ-ଆକାଶ ସଂଘର୍ଷ ଭାବେ ପରିଚିତ।

2. ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୮୨, ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ (୧୯୮୫)
– ତାରିଖ: ୨୩ ଜୁନ ୧୯୮୫
– ସ୍ଥାନ: ଆଟଲାଣ୍ଟିକ ମହାସାଗର, ଆୟାରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଉପକୂଳ ନିକଟରେ
– ବିମାନ: ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୮୨ (ବୋଇଂ ୭୪୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୩୨୯ (ସମସ୍ତ ଯାତ୍ରୀ ଏବଂ କ୍ରୁ)
– କାରଣ: ଖାଲିସ୍ତାନୀ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବିମାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ। ଏହା ବିମାନ ଚାଳନା ଇତିହାସରେ ଏକ ବଡ଼ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ଥିଲା।

3. ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୮୫୫, ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ (୧୯୬୬)
– ତାରିଖ: ୨୪ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୬୬
– ସ୍ଥାନ: ମଣ୍ଟ ବ୍ଲାଙ୍କ, ଫ୍ରାନ୍ସର ଆଲପ୍ସ ପର୍ବତ
– ବିମାନ: ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୦୧ (ବୋଇଂ ୭୦୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୧୧୭ (ସମସ୍ତ ଯାତ୍ରୀ ଏବଂ କ୍ରୁ)
– କାରଣ: ସନ୍ଦେହ କରାଯାଏ ଯେ ଏକ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହେତୁ ବିମାନଟି ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା, ଯଦିଓ ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ମିଳିନଥିଲା।

4. ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୨୫୭ (୧୯୮୮)
– ତାରିଖ: ୧୯ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୮୮
– ସ୍ଥାନ: ଅହମଦାବାଦ, ଗୁଜରାଟ
– ବିମାନ: ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୨୫୭ (ବୋଇଂ ୭୩୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୧୩୫ (୧୪୧ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଟେକଅଫ ସମୟରେ ପାଇଲଟଙ୍କ ଭୁଲ ଏବଂ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟି ହେତୁ ବିମାନଟି ରନୱେରୁ ଖସି ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା।

5. ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୦୩ (୧୯୮୨)
– ତାରିଖ: ୨୧ ଜୁନ ୧୯୮୨
– ସ୍ଥାନ: ବମ୍ବେ (ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁମ୍ବାଇ), ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
– ବିମାନ: ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୦୩ (ବୋଇଂ ୭୦୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୧୧୧ (୧୩୨ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଖରାପ ପାଗ ଏବଂ ଅବତରଣ ସମୟରେ ପାଇଲଟଙ୍କ ଭୁଲ ହେତୁ ବିମାନଟି ରନୱେରେ ଖସିପଡ଼ିଥିଲା।

6. ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୪୦ (୧୯୭୩)
– ତାରିଖ: ୩୧ ମେ ୧୯୭୩
– ସ୍ଥାନ: ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ପାଲମ ନିକଟରେ
– ବିମାନ: ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୪୦ (ବୋଇଂ ୭୩୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୧୦୦ (୧୧୮ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟି ଏବଂ ଅବତରଣ ସମୟରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବା।

7. ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଫ୍ଲାଇଟ ୮୧୨ (୨୦୧୦)
– ତାରିଖ: ୨୨ ମେ ୨୦୧୦
– ସ୍ଥାନ: ମାଙ୍ଗାଲୋର, କର୍ଣ୍ଣାଟକ
– ବିମାନ: ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଫ୍ଲାଇଟ ୮୧୨ (ବୋଇଂ ୭୩୭-୮୦୦)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୧୫୮ (୧୬୬ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଅବତରଣ ସମୟରେ ରନୱେରୁ ଖସିପଡ଼ିବା, ପାଇଲଟ ଅନିଦ୍ରା ଥିଲେ ଏବଂ ନିୟମର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହେତୁ।

8. ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୯୧ (୧୯୯୩)
– ତାରିଖ: ୨୬ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୯୩
– ସ୍ଥାନ: ଔରଙ୍ଗାବାଦ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
– ବିମାନ: ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୪୯୧ (ବୋଇଂ ୭୩୭)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୫୫ (୧୧୮ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଟେକଅଫ ସମୟରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟି ଏବଂ ପାଇଲଟର ଭୁଲ।

9. ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୩୪୪ (୨୦୨୦)
– ତାରିଖ: ୭ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୦
– ସ୍ଥାନ: କୋଝିକୋଡ (କାଲିକଟ), କେରଳ
– ବିମାନ: ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଫ୍ଲାଇଟ ୧୩୪୪ (ବୋଇଂ ୭୩୭-୮୦୦)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୨୧ (୧୯୦ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା ସମୟରେ ଅବତରଣ ସମୟରେ ରନୱେରୁ ଖସିପଡ଼ିବା ଏବଂ ପାଇଲଟର ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ।

10. ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୬୦୫ (୧୯୮୮)
– ତାରିଖ: ୧୪ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୮୮
– ସ୍ଥାନ: ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ
– ବିମାନ: ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ଫ୍ଲାଇଟ ୬୦୫ (ଏୟାରବସ ଏ୩୨୦)
– ମୃତ୍ୟୁ: ୯୨ (୧୪୬ ଯାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ)
– କାରଣ: ଅବତରଣ ସମୟରେ ପାଇଲଟର ଭୁଲ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବା।

ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ପ୍ରଭାବ

ଏହି ଦୁର୍ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ଚାଳନାରେ ସୁରକ୍ଷା ମାନଦଣ୍ଡକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଅନେକ ଘଟଣାରେ ପାଇଲଟ ତ୍ରୁଟି, ଯାନ୍ତ୍ରିକ ବିଫଳତା, ଖରାପ ପାଗ ଏବଂ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଥିଲା। ଏହି ଦୁର୍ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ପରେ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ନିୟମାବଳୀକୁ କଠୋର କରିଛନ୍ତି, ପାଇଲଟ ତାଲିମକୁ ଉନ୍ନତ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ବିମାନବନ୍ଦରରେ ଆଧୁନିକ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ କରିଛନ୍ତି।

ସମ୍ପ୍ରତିକ ଅହମଦାବାଦ ଦୁର୍ଘଟଣା

୨୦୨୫ ମସିହା ଜୁନ ୧୨ ତାରିଖରେ ଅହମଦାବାଦରେ ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଫ୍ଲାଇଟ AI171 (ବୋଇଂ ୭୮୭-୮ ଡ୍ରିମଲାଇନର) ଟେକଅଫ ପରେ କିଛି ମିନିଟରେ ମେଘାନୀନଗର ଅଞ୍ଚଳରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବିମାନରେ ୨୪୨ ଜଣ ଯାତ୍ରୀ ଓ କ୍ରୁ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୬୯ ଜଣ ଭାରତୀୟ, ୫୩ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ, ୭ ଜଣ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ ଏବଂ ଜଣେ କାନାଡୀୟ ନାଗରିକ ଥିଲେ। ଦୁର୍ଘଟଣାର କାରଣ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଚାଲିଛି, କିନ୍ତୁ ପ୍ରାଥମିକ ରିପୋର୍ଟରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟିର ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଛି। ଏହା ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ମରଣାନ୍ତକ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା।

ଏହି ଦୁର୍ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ଚାଳନା ଇତିହାସରେ ଏକ ଦୁଃଖଦ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦୁର୍ଘଟଣା ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆହୁରି ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛି। ଆଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଏବଂ କଠୋର ନିୟମାବଳୀ ସତ୍ତ୍ୱେ, ଏହି ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଆମକୁ ମନେ ପଡ଼ାଇ ଦିଏ ଯେ ବିମାନ ଚାଳନାରେ ସୁରକ୍ଷା ସର୍ବଦା ପ୍ରାଥମିକତା ହେବା ଉଚିତ।