ରଙ୍ଗିନ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ପଛରେ ରହିଛି କଳା-ଧଳା ଚିତ୍ର

୨୦୧୬ ମସିହାରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ ରନ୍ଧନ ଇନ୍ଧନର ବ୍ୟବହାର ବଢ଼ାଇବା ଏବଂ ଏହି ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ହେଉଥିବା ରୋଗର ବୋଝକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା (ପି.ଏମ୍‌. ୟୁ.ଆଇ.) ର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାରତରେ ପ୍ରାୟ ୯୮% ପରିବାରରେ ତରଳୀକୃତ ପ୍ରେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ବା ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ଗ୍ୟାସ୍ ପ୍ରଚଳନ କରି ଏହି ଯୋଜନା ସଫଳତା ହାସଲ କରିଥିଲା । ତେବେ ସରକାରୀ ଭାବେ ଦେଶରେ ୨୨ଟି ରାଜ୍ୟରେ କରାଯାଇଥିବା ସର୍ବଶେଷ ସର୍ଭେରୁ ଏକଥା ପଦାକୁ ଆସିଛି ଯେ, ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ ରନ୍ଧନ ଇନ୍ଧନ ବ୍ୟବହାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତ୍ର ୨୦% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏହି ସର୍ଭେ ଏକଥା ମଧ୍ୟ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ, ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକ ନିକଟରେ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସିଲିଣ୍ଡର ଥିବାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ, ସେହି ପରିବାରମାନେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ପି.ଏମ୍‌.ୟୁ.ୱାଇ ଏନ୍‌.ଡ଼ି.ଏ ସରକାରଙ୍କ ଆଗଧାଡ଼ିର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହୋଇଗଲା । ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ବାଚନରେ ଏନ୍‌.ଡ଼ି.ଏର ସଫଳତା ପାଇଁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାକୁ ଶ୍ରେୟ ଦିଆଯାଏ । କେନ୍ଦ୍ରର ବିଜେପି ସରକାର ଦାବୀ କରନ୍ତି ଯେ ଦେଶରେ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସଂଯୋଗ ନେଇଥିବା ପରିବାର ସଂଖ୍ୟା ମୋଟ ପରିବାରର ୯୮% ସକ୍ରିୟ ଘରୋଇ ସଂଯୋଗ ଏବଂ ଆକଳନ କରାଯାଇଥିବା ମୋଟ ପରିବାର ସଂଖ୍ୟା ଆଧାରରେ ଗଣନା କରାଯାଇଛି । ୨୦୧୪-୧୫ ମସିହାରେ କେବଳ ୫୬% ପରିବାରଙ୍କ ଠାରେ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସଂଯୋଗ ଥିଲା । ମୋଦୀ ସରକା ଏବଂ ତାଙ୍କର ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଓ ନ୍ୟାଚୁରାଲ ଗ୍ୟାସ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକଥା ମଧ୍ୟ ଦାବୀ କରନ୍ତି, ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏକ ସାମାଜିକ ଆନ୍ଦୋଳନ । ଏହି ସାମାଜିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଧୂମହୀନ ଏବଂ ଜଞ୍ଜାଳମୁକ୍ତି ଇନ୍ଧନର ବିକଳ୍ପ ଯୋଗାଇ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରିଛି । ଏହା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମହିଳମାନଙ୍କୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ଶୈଳୀ ମିଳିପାରିଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରିଛି ।

ଗତମାସରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବା ଖୋଦ୍ କେନ୍ଦ୍ର ବିଜେପି ସରକାରଙ୍କ ଜାତୀୟ ପରିବାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସର୍ଭେ (ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍‌-୫) ରିପୋର୍ଟରେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ରଙ୍ଗିନ ଚିତ୍ର ବଦଳରେ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ କଳାଧଳା ଚିତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିଛି । ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୨୨ଟି ରାଜ୍ୟର ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ୨୦୧୫-୧୬ ରୁ ୨୦୧୯-୨୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ରନ୍ଧନ ଇନ୍ଧନ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରାୟ ୨୦% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ବିହାରରେ ୩୭.୮% ପରିବାର (ଉଭୟ ସହର ଓ ଗ୍ରାମଞ୍ଚଳରେ) ସ୍ୱଚ୍ଛ ରନ୍ଧନ ଇନ୍ଧନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ୨୦୧୫-୧୬ରେ ରାଜ୍ୟରେ ମାତ୍ର ୧୭% ପରିବାର ସ୍ୱଚ୍ଛ ଇନ୍ଧନ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ବୋଲି ଏହା ପୂର୍ବର ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍‌. ଦର୍ଶାଇଛି । ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍‌.-୫ର ପ୍ରଥମ ରାଉଣ୍ଡରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ।

ସ୍ୱଚ୍ଛ ଇନ୍ଧନର ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ୨୦୧୬ ମସିହାରେ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ବାଲିଆ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଏହି ସ୍ମିମ୍‌ରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଦରିଦ୍ର ସୀମାରେଖା ତଳେ ଥିବା ୫କୋଟି ପରିବାରକୁ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସଂଯୋଗ ଯୋଗାଇଦେବା । ସଫଳତାରେ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ୨୦୨୦ ଡ଼ିସେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା ୮କୋଟି ପରିବାରକୁ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସଂଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ । ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିବା ତାରିଖର ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୯ ରେ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରାଯାଇପାରିଥିଲା ବୋଲି ବହୁଳ ପ୍ରଚାର ଓ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ।

ସରକାରଙ୍କ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଦାବୀ ଏବଂ ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍‌ର ବାସ୍ତବ ଚିତ୍ର
ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ଆରମ୍ଭ ଦିନରୁ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏହି ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିଆସୁଥିଲେ ଯେ, ପ୍ରଥମଥର ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସିଲିଣ୍ଡର ଗ୍ରହଣ କରିବା ବେଳେ ହିତାଧିକାରୀମାନେ ଯେପରି ଉତ୍ସାହ ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲେ ସେପରି ଉତ୍ସାହରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସିଲିଣ୍ଡରମାନ ବ୍ୟବହାର କରୁନାହାନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଏହି ଯୋଜାନର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହିଁ ବ୍ୟାହାତ ହେଉଛି । ଏପରି ବର୍ଣ୍ଣନାର ବିରୋଧ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ବିଜେପି ସରକାର ଏବଂ ତୈଳ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ନିୟମିତ ରୂପେ ଏହି ଯୋଜନାର ହିତାଧିକାରୀ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସିଲିଣ୍ଡର ପୁଣିଥରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଇବା ସଂକ୍ରାନ୍ତୀୟ ତଥ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଜଣାଉଥିଲେ ।

୨୦୨୦ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଲୋକସଭା ଅଧିବେଶନରେ କଂଗ୍ରେସର କେରଳ ସାଂସଦ ଆର.କେ.ରାଘବନ ଏହି ଚିନ୍ତା ପ୍ରକାଟ କରିବା ପରେ ତୈଳ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ଠ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଧର୍ମେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ ଉତ୍ତର ଦେଇଥଲେ, ‘ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ହିତାଧିକାରୀମାନେ ହାରହାରି ଭାବେ ୩୦୧ଥର ସିଲିଣ୍ଡର ପୂରଣ କରୁଛନ୍ତି ।’ ତେବେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ କହିବା କଥା ଯେ, ସରକାର ଜାଣିଶୁଣି ଏହି ଧଳାହାତୀକୁ ଅଣଦେଖା କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ଯୋଜନାକୁ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି । ମାଡ଼୍ରାସ ସ୍କୁଲ ଅଫ୍ ଇକୋନୋମିକ୍ସ କେ.ଏସ୍‌. କବି କୁମାର କହିଛନ୍ତି ଯେ, କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସିଲିଣ୍ଡର ପୁନଃଭରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଯେଉଁ ତଥ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ତାହା ହେଉଛି ସିଲିଣ୍ଡର ଯୋଗାଣକାରୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ତଥ୍ୟ । ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଅଏଲ୍ କର୍ପୋରେସନ୍ (ଆଇ.ଓ.ସି) ଭାରତ ପ୍ରେଟ୍ରୋଲିୟମ୍ କର୍ପୋରେସନ୍ ଲିମିଟେଡ଼୍ (ଏଚ୍‌.ପି.ସି.ଏଲ୍‌) ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ତୈଳ ବିପଣନ କମ୍ପାନୀକୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ରୂପାୟନ ଦାୟୀତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ତୈଳମନ୍ତ୍ରୀ ଧର୍ମେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିବା ତଥ୍ୟ ହେଉଛି ଏହି ତୈଳ ବିପଣନ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ତଥ୍ୟ ଏବଂ ଏହା ଯୋଜନାର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରୂପରେଖ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁନାହିଁ । ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା କେତେ ସଫଳତା ହାସଲ କରିଛି ସେକଥା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ମଧ୍ୟ ଧର୍ମେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି କବି କୁମାର କହିଛନ୍ତି ।

ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ସଦ୍ୟତମ ତଥ୍ୟ ଏକଥା ସ୍ପଷ୍ଟ କରି ଦେଉଛି ଯେ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକୁ ସିଲିଣ୍ଡର ଯୋଗାଇଦେବା । ଗୋଟିଏ କଥା, ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଇବା ହେଉଛି ଭିନ୍ନ କଥା । ଖୁବ୍ ସମ୍ଭବତଃ ଲୋକେ ପି.ଏମ୍‌.ୟୁ.ୱାଇ ଯୋଜନାରେ ସିଲିଣ୍ଡର ନେଉଛନ୍ତି, ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେଉଛନ୍ତି ବୋଲି କୁମାର କହିଛନ୍ତି । ପୁନେସ୍ଥିତ ଶକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଚିନ୍ତନ ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରୟାସର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଶକ୍ତି ବିଶେଷଜ୍ଞ ଅଶୋକ ଶ୍ରୀନିବାସ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସର୍ବଶେଷ ଏନ୍‌.ଏଫ୍‌.ଏଚ୍‌.ଏସ୍ ସର୍ବେକ୍ଷଣର ତଥ୍ୟ ସେହି ପୁରୁଣା କଥାର ପୁନରାବୃତ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ଅଧିନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ବ୍ୟବହାର କରୁନାହାନ୍ତି । ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଏକଥା କୁହାଯାଇସାରିଛି ମାତ୍ର ସରକାର କେବେହେଲେ ଏକଥାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରୁନଥିଲେ । ଏବେ ଖୋଦ୍ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରୀ ସର୍ଭେ ହିଁ ସେହି ଏକା କଥା କହୁଛି ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି ।

ପ୍ରାୟ ବର୍ଷେ ପୂର୍ବେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା୨୦୧୯ ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଜାତୀୟ ପରିସଂଖ୍ୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯାଇଥିବା ୨୬ତମ ସର୍ଭେରେ କୁହାଯାଇଥିଲା ଯେ ଦେଶର ମୋଟ ପରିବାର ସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ର ୬୧% ଇନ୍ଧନ ପାଇଁ ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଏବେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୪୪.୫% ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର ରନ୍ଧାରନ୍ଧି ପାଇଁ ଜଳେଣୀ କାଠ, କାଠଗୁଣ୍ଡ ଓ ଫସଲର ଅବଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଏହି ସର୍ଭେରୁ ଏହିକଥା ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ, ଏବେ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରାମାଂଚଳର ୫.୫% ପରିବାର ଘସି ଜାଳି ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧନ୍ତି । ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଯୋଗ୍ୟ ବିଜେପିର ମୁଖପାତ୍ର ଡାକ୍ତର ସଂବିତ ପାତ୍ର ଗତ ପୁରୀ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ନିଜ ପାଇଁ ପ୍ରଚାର କରୁଥିବାବେଳେ ସେ ଜଣେ ଗୃହିଣୀଙ୍କ ଘରେ ଧୁଆଁରେ ବସି ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିବା ଫଟୋ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଭାଇରାଲ ହୋଇଥିଲା । ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା କୁଆଡ଼େ ଗଲା ବୋଲି ଭାଇରାଲ୍ ଭିଡିଓରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥିଲା ।
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏକଥା ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି ଯେ, ବହୁ ପରିବାର ରନ୍ଧାରନ୍ଧି ପାଇଁ ଉଭୟ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜାଳେଣୀ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଚା\’ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କେତେକ ତୁରନ୍ତ ରନ୍ଧନ ପାଇଁ ସେମାନେ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାତ ଭଳି ଅଧିକ ସମୟ ଲାଗୁଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରନ୍ଧାରନ୍ଧି ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଜଳେଣୀ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଏପରି ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକରେ ଉଭୟ ପ୍ରକାରର ଚୁଲା ରହିଥାଏ ।
ଏଲ୍‌.ପି.ଜି. ସିଲିଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାରରେ ଅସୁବିଧା
ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକ କାହିଁକି ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସିଲିଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ କୁଣ୍ଠିତ ତାହାର ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ କାରଣ ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ଅଧ୍ୟୟନ, ଗଣମାଧ୍ୟମ ରିପୋର୍ଟ ଏବଂ ବିଶ୍ଲେଷକମାନେ ଏହି ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆଣିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ କାରଣ ହେଲା ଯେ, ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ପରିବାର, ବିଶେଷକରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକ ଜାଳେଣୀ କାଠ, ଟୁକୁରା କାଠ, ଫସଲର ଅବଶିଷ୍ଟାଂସ ଏବଂ ଘସିକୁ ରନ୍ଧାରନ୍ଧି ପାଇଁ ଇନ୍ଧନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି କାରଣ ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ଏସବୁ ପାଇଥାନ୍ତି । ଦ୍ୱିତୀୟ କାରଣ ହେଲା, ବର୍ତ୍ତମାନର ସରକାର ରିହାତି ଦରରେ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ଦେବା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛନ୍ତି । ସଂପ୍ରତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ହସ୍ତାନ୍ତର ବା ଡ଼ି.ବି.ଡ଼ି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଥମେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ ସିଲିଣ୍ଡର ଭର୍ତ୍ତି କରାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରିହାତି ମୂଲ୍ୟ (ସବ୍‌ସିଡ଼ି) ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ଆସିବ । ଦରିଦ୍ର ପରିବାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ ସିଲିଣ୍ଡର ଭର୍ତ୍ତି କରାଇବା ଏକ ବଡ଼ ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ସମସ୍ୟା ପାଲଟିଛି ।

ଆଜିକାଲି ଗୋଟିଏ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସିଲିଣ୍ଡର ପୁନଃ ଭରଣ କଲେ ପ୍ରାୟ ୭୦୦ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଦାରିଦ୍ର‌୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ଶେଷତମ ଗଣତି ହୋଇଥିଲା ୨୦୧୩ରେ । ସେତେବେଳେ ୨୨କୋଟି ଭାରତୀୟ ଦୈନିକ ମାତ୍ର ୩୨ଟଙ୍କାରେ ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଉଥିଲେ । ଏହି ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାୟ ୪.୪କୋଟି ପରିବାରର ମାସିକ ଆୟ ଟ୪,୮୦୦ରୁ କମ୍ । ନିକଟ ଅତୀତରେ ବିମୁଦ୍ରୀକରଣ ଏବଂ କୋଭିଡ଼୍ -୧୯ ବୈଶ୍ୱିକ ମହାମାରୀ ବିପଦ ପ୍ରବଣ ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥିତି ଆହୁରି ଦୟନୀୟ କରିଦେଇଛି । ଭାରତର ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ ପାଇଁ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ସିଲିଣ୍ଡର ବାବଦକୁ ମାସକୁ ଟ.୭୦୦ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବା ଏକ ବଡ଼ ଆର୍ଥକ ବୋଝ ଯାହା ସେମାନେ ବୋହି ପାରିବେ ନାହିଁ ।
ଏହି ବର୍ଗକୁ ନଜରରେ ରଖି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କୁହନ୍ତି, ନିଜ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ସିଲିଣ୍ଡର ପୁନଃ ଭରଣ କରିବା ପରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ କେବେ ସେମାନଙ୍କ ରିହାତି ଟଙ୍କା ମିଳିବ ସେପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କଷ୍ଟ ସାଧ୍ୟ । ବାରମ୍ବାର ଏହି ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ଯେ ସରକାର ରନ୍ଧାରନ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ଇନ୍ଧନ ପ୍ରସାର କରିବା ସକାଶେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଗୁଡ଼ିକର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ଉଚିତ । ଯାହା ହେଲେ ବି ସରକାରଙ୍କୁ ସବ୍‌ସିଡ଼ିର ବୋଝ ବୋହିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । ତେଣୁ ସରକାର ଯଦି ସବ୍‌ସିଡ଼ି ବା ରିହାତି ବାବଦକୁ ଖର୍ଚ୍ଚ ଆଗତୁରା କରନ୍ତେ ତେବେ ଭାରତର ଦରିଦ୍ର ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଳେଣୀ ବାବଦକୁ ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ବୋହିବାକୁ ପଡ଼ନ୍ତା ନାହିଁ ।
ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରୀତ ରହିବା ଉଚିତ୍‌  ।
ସରକାର ଚାହାନ୍ତି ଯେ ଲୋକେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ଜାଳେଣୀ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ଯେପରିକି ଜୈବିକ ଇନ୍ଧନର ବ୍ୟବହର ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ରୋଗର ବୋଝ କମାଯାଇପାରିବ । ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଲାନ୍‌ସେଟ୍ ଜର୍ଣ୍ଣାଲ୍‌ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନର ବିବରଣୀ ଦାବୀ କରିଛି ଯେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ପ୍ରାୟ ୪,୮.୦୦୦ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପ୍ରାଣ ନେଇଥାଏ । ସେହି ଏକା ଜର୍ଣ୍ଣାଲରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ସର୍ବଶେଷ ଗବେଷଣା ରିପୋର୍ଟରେ ଦାବୀ କରାଯାଇଛି ଯେ, ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁଁ ଜନ୍ମ ସମୟରେ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଓଜନ କମିଯିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଗର୍ଭରେ ରହିବାର ଅବଧି ମଧ୍ୟ କମିଯିବା ପରି ସମସ୍ୟାର କାରଣ ହୋଇଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯେ ଲାଗି ରହୁଥିବା ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ପଥ ଅବରୋଧ (ସି.ଓ.ପି.ଡ଼ି), ଶ୍ୱାସନଳୀର ଭିତର ଅଂଶରେ ସଂକ୍ରମଣ, ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ କ୍ୟାନସର୍‌, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୃଦ୍‌ଘାତ ଏବଂ ଷ୍ଟ୍ରୋକ୍‌, ଟାଇପ୍‌-୨ ଡ଼ାଇବେଟିସ୍‌, ମୋତିଆବିନ୍ଦୁ ଇତ୍ୟାଦି ରୋଗର ବୋଝ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ସେକଥା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇସାରିଛି ।
ରୋଗର ବୋଝ କମାଇବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ବହୁବର୍ଷ ହେଲା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଯୋଜନାମାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛନ୍ତି ଯେପରିକି ଜୈବବାଷ୍ପ (ଗୋବର ଗ୍ୟାସ୍‌) ଏବଂ ଧୂମହୀନ ଚୂଲା ଇତ୍ୟାଦି । ତେବେ ୨୦୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସବୁ ପରିବାରରେ ଏଲ୍‌.ପି.ଜି ଗ୍ୟାସ୍ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ପାଇଁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କଲେ । ଏହାକୁ ଘର ଭିତରେ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ବୋଲି ବିଚାର କରାଯାଉଥିଲା ସେଇଥିପାଇଁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ଜଳେଣୀ ସମ୍ପର୍କିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ଅଟକାଇ ରଖାଗଲା ।
ସରକାର ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ ଇନ୍ଧନର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତି ସର୍ବଦା ସଚେତନ ହୋଇ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ହେଉଛି ରୋଗର ବୋଝ କମାଇବା । ଗ୍ରାମୀଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଘରେ ରନ୍ଧା ଘରଗୁଡ଼ିକ ଶୋଇବା ଘର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଅଥବା ଅଧିକ ସମୟ ବସାଉଠା କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁ୍‌ଡ଼ିକ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ । ଏହି ଘରମାନଙ୍କରେ ବାୟୁ ଚଳାଚଳର ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ରୋଗ ବୋଝ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରଣକୌଶଳ ଏସବୁ ଦିଗପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ସପକ୍ଷରେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ୁଥିବା ବହୁ ବିଷେଶଜ୍ଞ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ, ଏହି ଯୋଜନା ଘର ଭିତରେ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରାଇବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଉଦ୍ୟମ କରୁଛି, କିନ୍ତୁ ଆମକୁ ବୃହତର ଲକ୍ଷ୍ୟମାନ ହାସଲ କରିବା ସକାଶେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାରେ ରହିଥିବା ସମସ୍ୟାର ନିରାକରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ହୋଇନପାରିଲେ ଖାଲି ଘୋଷଣାରେ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନାର ଅଧିକ ସୁଫଳ ପ୍ରଚାର ସର୍ବସ୍ୱ ହୋଇ ରହିଯିବ । ମାତ୍ର ବାସ୍ତବ ସୁଫଳ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟଠାରୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳା ଯୋଜନା ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଦୂରତା ରହିଯିବ ।

ବିଭୂତି ପତି
ସଫ୍‌ଦରଜଙ୍ଗ୍ ଏନ୍‌କ୍ଲେଭ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ
୯୯୧୦୭୪୦୮୩୯