ଦୀପାବଳିରେ ବିପଦ ପାଲଟିଲା କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ? ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ ୩୦୦ ଆହତ, ୩୦ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ହରାଇଲେ
ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ : ସାରା ଦେଶରେ ଦୀପାବଳି ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା, ଲୋକମାନେ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ଦ୍ୱାରା ଆହତ ହୋଇ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଛନ୍ତି । ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ଯୋଗୁଁ ତିରିଶ ଜଣ ଆଖି ହରାଇଛନ୍ତି। ଏହା ସହ ୩୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁରୁତର ଆଖି ଆଘାତ ଲାଗି ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଛି ।
ଗଣମାଧ୍ୟମ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ବିହାର ସମେତ ଦେଶର ଅନ୍ୟ କେତେକ ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁଁ ଆହତ ହେବାର ରିପୋର୍ଟ ଆସିଛି। ତଥାପି, ସବୁଠାରୁ ଖରାପ ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ବିଦିଶା ଜିଲ୍ଲାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି, ଯେଉଁଠାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ବଜାରରେ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥିଲା। ଯଦିଓ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଦୀପାବଳି ପୂର୍ବରୁ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮ତାରିଖରେ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ଏଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ବିକ୍ରୟ ବନ୍ଦ କରାଯାଇ ପାରିନଥିଲା କାରଣ ଏଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ।
କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ କାରଖାନାରେ ତିଆରି ହୁଏ ନାହିଁ। ଏଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାବରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱଦେଶୀ ପଦ୍ଧତି ବ୍ୟବହାର କରି ତିଆରି କରାଯାଏ। ଯେପରି ଲୁହା ପାଇପ୍ ପୋଟାସ୍ ଟ୍ୟୁବ୍ ତିଆରି ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ସେହିପରି ଏହି ବନ୍ଧୁକ ଅନେକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପାଇପ୍ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ତିଆରି କରାଯାଏ। ଏହା ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ମିଶ୍ରଣ, ଏବଂ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବାଇଡ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ କୁହାଯାଏ। ଏହା ବହୁତ ଶସ୍ତା ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରେ, ତେଣୁ ଏହି ବନ୍ଧୁକ ଏହି ଦୀପାବଳିରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ କିଣାଯାଇଥିଲା।
ଏହା ବ୍ୟାପକ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଥିଲା, ବିଶେଷକରି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମାଧ୍ୟମରେ, ଏବଂ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ମାତ୍ର ୧୫୦ ରୁ ୨୦୦ ଟଙ୍କାରେ ତିଆରି କରି ବିକ୍ରି କରୁଥିଲେ। ଯେଉଁମାନେ ଅଳ୍ପ ସମ୍ପତ୍ତିର ଲୋଭରେ ଏହି ବନ୍ଧୁକ ତିଆରି କରି ବିକ୍ରି କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ହୁଏତ ଜାଣି ନ ଥିବେ ଯେ ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ।
ଏହି ସ୍ୱଦେଶୀ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକଟି ବହୁତ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏଥିରେ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ବନ୍ଧୁକର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପାଇପ୍ରେ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବାଇଡ୍ ଢାଳି ଦିଆଯାଏ। ଏହି କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବାଇଡ୍ ଉପରେ କିଛି ବୁନ୍ଦା ପାଣି ଢାଳି ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ଏକ ଗ୍ୟାସ୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଲାଇଟର କିମ୍ବା ଦିଆସିଲି କାଠିରୁ ଏକ ସ୍ପାର୍କିଂ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟାଇଥାଏ। ଦୀପାବଳିରେ ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣ ପାଇଁ ପିଲାମାନେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ।
କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକରେ ପାଣି ଏବଂ କ୍ୟାଲସିୟମ୍ କାର୍ବାଇଡ୍ ଖଣ୍ଡର ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦ୍ୱାରା ଆସିଟିଲିନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ। ୱେଲ୍ଡିଂରେ ମଧ୍ୟ ଆସିଟିଲିନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜ୍ୱଳନଶୀଳ। ଯେତେବେଳେ ପିଲାମାନେ ଏହାକୁ ଦେଖନ୍ତି କିମ୍ବା ମୁହଁ ପାଖରେ ରଖନ୍ତି, ବିସ୍ଫୋରଣ ଫଳରେ ଆସିଟିଲିନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ଗରମ, ପୋଡ଼ିଯାଇଥିବା କାର୍ବାଇଡ୍ ସିଧାସଳଖ ମୁହଁ ଏବଂ ଆଖିରେ ଆଘାତ କରିପାରେ, ଯାହା ମୁହଁ ଏବଂ ଆଖିରେ ରାସାୟନିକ ପୋଡ଼ାଜଳା ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହା ସହିତ, ବିସ୍ଫୋରଣ ସମୟରେ ପିଭିସି ପାଇପ୍ ରୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ ବାହାରକୁ ବାହାରି ଯାଏ। ଏହି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଖଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ଗୁଳି ପରି ଆଖି ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରି ଆଖିକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇପାରେ ଏବଂ ଯଦି ଗୁରୁତର ହୁଏ, ତେବେ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ମଧ୍ୟ ହରାଇପାରେ।
କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ ଯୋଗୁଁ ଘଟିଥିବା ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ସରକାର କଡ଼ା କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ନିଷେଧ ସତ୍ତ୍ୱେ କାର୍ବାଇଡ୍ ବନ୍ଧୁକ କିପରି ବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ କଲା ତାହା ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ସରକାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହାର ବ୍ୟବହାରକୁ ରୋକିବା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଜବତ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାରେ ଚଢାଉ କରାଯାଉଛି। ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଛି। ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏଫଆଇଆର ରୁଜୁ କରାଯାଇଛି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉଛି।
