ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ: ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର କାନପୁରରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ଧାର୍ମିକ ପରମ୍ପରା ଅଛି । ଦଶହରାରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଦୁଷ୍ଟତାର ପ୍ରତୀକ ରାବଣର କୁଶପୁତ୍ତଳିକା ଦହନ କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ କାନପୁରର ଶିବଲା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦଶହରାରେ ରାବଣଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ୧୫୮ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ଏହି ମନ୍ଦିର ଦେଶର ଏକମାତ୍ର ରାବଣ ମନ୍ଦିର ଯାହା କେବଳ ଦଶହରାରେ ଖୋଲା ଯାଇଥାଏ। ବର୍ଷର ବାକି ୩୬୪ ଦିନ ପାଇଁ ମନ୍ଦିରଟି ବନ୍ଦ ରହିଥାଏ।
ଗୋଟିଏ ଦିନ ପାଇଁ ଖୋଲା ହୁଏ ମନ୍ଦିରର ଦ୍ବାର
ଏହି ମନ୍ଦିର ଏହାର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା। ଏହାର ଦ୍ୱାର ବର୍ଷସାରା ବନ୍ଦ ରହିଥାଏ ଏବଂ କେବଳ ଦଶହରା (ବିଜୟାଦଶମୀ) ଦିନ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥାଏ । ଏହି ପରମ୍ପରା ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଚାଲିଆସୁଛି। ଦଶହରାର ସକାଳେ ମନ୍ଦିରର ଦ୍ୱାର ଖୋଲିଥାଏ ଏବଂ ଭକ୍ତମାନେ ରାବଣଙ୍କ ପୂଜା ଏବଂ ଆରତୀ କରିବା ପାଇଁ ଲମ୍ବା ଧାଡ଼ିରେ ଠିଆ ହୋଇଥାନ୍ତି। ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ବିଶେଷ ପୂଜା ଏବଂ ଆରତୀ ପରେ ମନ୍ଦିରର ଦ୍ୱାର ପୁଣି ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ।
ରାବଣଙ୍କୁ କାହିଁକି ପୂଜା କରାଯାଏ?
ମନ୍ଦିରରେ ରାବଣଙ୍କ ପୂଜା ପଛରେ ଏକ ବିଶେଷ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଇତିହାସ ରହିଛି। ଏହି ମନ୍ଦିରଟି୧୮୬୮ ମସିହାରେ ମହାରାଜ ଗୁରୁ ପ୍ରସାଦ ଶୁକ୍ଲାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ସେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କର ଜଣେ ମହାନ ଭକ୍ତ ଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ ଯେ ରାବଣ କେବଳ ଦୁଷ୍ଟତାର ପ୍ରତୀକ ନୁହେଁ। ରାବଣ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କର ଜଣେ ମହାନ ଭକ୍ତ, ଜଣେ ମହାନ ବିଦ୍ୱାନ ଏବଂ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲେ। ଏହି କାରଣରୁ ଗୁରୁ ପ୍ରସାଦ ଶୁକ୍ଲା ରାବଣଙ୍କୁ ଶକ୍ତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରତୀକ ବୋଲି ମାନି ଏହି ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ।
ଭକ୍ତମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ରାବଣଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ। ଦଶହରାରେ, ଭକ୍ତମାନେ ତେଲ ଦୀପ ଜାଳି ରାବଣଙ୍କୁ ଲାଉ ଫୁଲ ଅର୍ପଣ କରି ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି। ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ଥାପିତ ରାବଣଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ “ଶକ୍ତିର ରକ୍ଷକ” ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଏବଂ ଦଶହରାରେ ଏହାକୁ ବହୁଳ ଭାବରେ ସଜାଯାଇ ପୂଜା କରାଯାଏ।
ମନ୍ଦିରର ପୁରୋହିତ ରାମ ବାଜପେୟୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ରାବଣଙ୍କୁ ସବୁଠାରୁ ଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ଆମେ ଏଠାରେ ରାବଣର ଏହି ରୂପକୁ ପୂଜା କରୁ ଏବଂ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଆମେ ରାବଣର ଅହଂକାରୀ ରୂପର କୁଶପୁତ୍ତଳିକା ଜାଳିଥାଉ। ରାବଣ ଦହନ ଦିନ ରାବଣଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବାର ଏହି ପଦ୍ଧତି କାନପୁରର ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ଏକ ଅନନ୍ୟ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ, ଯେଉଁଠାରେ କେବଳ ପରାଜୟ ଉପରେ ବିଜୟ ପାଳନ କରାଯାଏ ନାହିଁ, ବରଂ ମହାନ ଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ଶିବ ଭକ୍ତ ରାବଣଙ୍କ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନ କରାଯାଏ।
