ରାଟ-ହୋଲ୍ ମାଇନିଂ ସିଷ୍ଟମ କ’ଣ? ଯାହା ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ଟନେଲରେ ଫସିଥିବା ୪୧ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ପାଲଟିଛି ବରଦାନ

ଉତ୍ତରକାଶୀ: ଉତ୍ତରକାଶୀର ସିଲକ୍ୟାରା ଟନେଲ ଟ୍ରାଜେଡିରେ ଶେଷ ଭରସା ହୋଇଛି ରାଟ-ହୋଲ ମାଇନିଂ ସିଷ୍ଟମ। ୪୧ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଉଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରାୟତଃ ଶେଷ ପ୍ଲାନ ଥିଲା ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି। ୨୦୧୪ରେ ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ NGT ବ୍ୟାନ କରିଥିବାବେଳେ ଉତ୍ତରକାଶୀ ଅପରେସନରେ ଏହାକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି । ପୁରୁଣା ପଦ୍ଧତିରେ ଯେଉଁମାନେ କୋଇଲା ଉତ୍ତୋଳନ କରୁଥିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ରାଟ୍ ହୋଲ ମାଇନର ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

ବିନା କୌଣସି ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାରରେ, ହାତରେ ପଥର ଖୋଳିଖୋଳି ଅତି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଗର୍ତ୍ତ ବା ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ତିଆରି କରଥାନ୍ତି ରାଟ୍-ହୋଲ୍ ମାଇନର୍। ଏଥିରେ କେବଳ କେବଳ ଗଇଁତି, ବେଲଚା ଓ ଝୁଡ଼ି ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ। ଏଥିରେ ସ୍ବାଭାବିକ ଢଙ୍ଗରେ ୩୦ରୁ ୧୨୦ ମିଟର ଯାଏଁ ଖୋଳା ହୋଇପାରିଥାଏ।

କୋଇଲା ଠାବ ହେବା ପରେ ଏକ ମିଟର ଉଚ୍ଚରେ ଏକ ସମାନ୍ତରାଳ ଟନେଲ ଖୋଳି କୋଇଲା ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି କୋଇଲା ଉତ୍ତୋଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ଏହାକୁ ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ତଥା ପରିବେଶ ପ୍ରତି ବିପଦ ଦର୍ଶାଇ ଏହାକୁ ଏନଜିଟି ବ୍ୟାନ କରିଥିଲା ।

ରାଟ୍-ହୋଲ୍ ମାଇନିଂକୁ ନେଇ କାହିଁକି ବିବାଦ?

ସାଧାରଣତଃ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମେଘାଳୟରେ ଅଧିକ ଖନନ କାମ କରାଯାଉଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହି କାମ ସହଜ ଥିଲା ତଥାପି ଏଥିରେ ବିପଦ ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ରହୁଥିଲା। ଶ୍ରମିକ ମାନେ ବିନା କୌଣସି ସେଫ୍ଟି ଉପକରଣରେ ଖନନ ପାଇଁ ପାହାଡକୁ କାଟି କିମ୍ବା ଗାତ କରି ପଶିଯାଉଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସାମାନ୍ୟ ଅସାବଧାନତା ଏବଂ ବର୍ଷା ଦିନେ ଗାତରେ ପାଣି ପଶିଯିବା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ ଆଉ ବାହାରିନପାରି ଫଶି ଯାଉଥିଲେ । ଅନେକାଂଶରେ ସେମାନଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟୁଥିଲା ।

ଏଥିରେ ବିପଦ ଆଶଙ୍କା ଦର୍ଶାଇ ନ୍ୟାସନାଲ୍ ଗ୍ରୀନ୍ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ୍ (ଏନଜିଟି) ଏଭଳି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଇଥିଲେ । ଏପରିକି କୌଣସି ମାଇନିଂ କମ୍ପାନୀ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କାମ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ୍ । ତେବେ ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ରାଟ୍-ହୋଲ୍ ମାଇନିଂ ଯୋଗୁଁ ୧୫ ଶ୍ରମିକ ଗାତ ମଧ୍ୟରେ ଫସିଯାଇଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ଦୁଇ ମାସର ରେସ୍କ୍ୟୁ ଅପରେସନ୍ ପରେ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ମୃତଦେହ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା ।

ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ, ଆଉ କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଟନେଲରୁ ଉଦ୍ଧାର ହେବେ ଶ୍ରମିକ। ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ଟନେଲ ଭିତରୁ ବାହାରିବେ ୪୧ ଶ୍ରମିକ। ଏନଡିଆରଏଫ ଟିମ୍‌ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ଜଣକ ପରେ ଜଣଙ୍କୁ ଟନେଲ ମାଧ୍ୟମରେ ବାହାରକୁ ପଠାଇବେ। ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ମୁହଁରେ ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ ଜଗି ରହିଥିବା ବେଳେ ଗୁରୁତର ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ।